وضعیت تاجر پس از صدور حکم ورشکستگی

موضوع این مقاله در خصوص وضعیت تاجر پس از صدور حکم ورشکستگی می باشد و به این پرسش که با صدور حکم ورشکستگی، وضعیت تاجر چه تغییری خواهد کرد پاسخ خواهیم داد. 

زمانی که حکم ورشکستگی تاجری صادر میشود، اثرات مهمی را برای وی به دنبال خواهد داشت. مثلا یک مدیر تصفیه برای تصفیه بدهی های وی منصوب خواهد شد یا آنکه دیون وی حال خواهد گردید. با این حال اثرات صدور حکم ورشکستگی به حدی زیاد است که می بایست به نحو کاملا تفکیک شده بدان پرداخت تا اشخاص با شناخت کافی وارد دعاوی ورشکستگی شوند.

اثرات صدور حکم نسبت به ورشکستگی تاجر

اثر اول: ممنوعیت تاجر از مداخله در اموال خود

به موجب ماده 418 قانون تجارت، پس از صدور حکم ورشکستگی، تاجر از مداخله در تمام اموال خود ممنوع است. این امر شامل اموالی نیز میشود که تاجر در مدت ورشکستگی به دست آورده است.

 علت صدور چنین مقرره ای آن است که اموال تاجر وثیقه دیون وی است و اگر در این مدت به وی اجازه مداخله در اموال داده شود، ممکن است باقی مانده اموالش را حیف و میل کند و این به ضرر طلبکاران خواهد بود.

 فلذا تاجر از مداخله در اموالش ممنوع خواهد شد. پس اگر تاجر پس از صدور حکم معامله ای کند، باطل خواهد بود و هیچ اثری ندارد.

نکته: باید توجه داشت که به هر حال تاجر یک انسان است و برای رفع نیارهای عادی خود میتواند معاملاتی را منعقد نماید. پس مستثنیات دین مشمول این قاعده نیست. مثلا تاجر میتواند آذوقه روزانه خود را ابتیاع کند یا لباسی برای خانواده خود تهیه نماید

آیا ورشکسته میتواند بدهی طلبکاران را پس دهد؟

خیر. حتی پرداخت بدهی و تهاتر بدهی ها نیز امکان ندارد. چرا که ممکن است منجر به اولویت یک طلبکار به طلبکار دیگر شود و قانونگذار میخواسته میان طلبکاران تساوی برقرار باشد

اثر دوم: اثرات صدور حکم ورشکستگی که به نفع تاجر و طلبکاران است

1)تعلیق دعاوی مالی علیه وی و به نفع وی

 هر کس دعوایی علیه تاجر دارد باید آنرا معلق کرده و به طرفیت مدیر تصفیه اقامه نماید. یعنی در ستون خوانده، عبارت اداره تصفیه یا مدیر تصفیه ذکر شود. درواقع مدیر تصفیه قائم مقام تاجر خواهد شد.

 علت چنین امری حفظ تساوی میان طلبکاران است. از سوی دیگر چون دعاوی تاجر میتواند به نفع طلبکاران تمام شود، این دعاوی نیز معلق شده و باید مدیر تصفیه آنها را پیگیری نماید. 

مثلا فرض کنید تاجر یک دعوای یک میلیاردی با شخصی دارد و اگر در این دعوا پیروز گردد، به دارایی های وی اضافه شده و این امر به نفع طلبکاران خواهد بود. پس مدیر تصفیه دعوا را پیگیری خواهد کرد.

لازم به ذکر است که حکم این ماده راجع به دعاوی مالی است و در دعاوی غیر مالی اجرا نمیگردد. مثلا دعوای نسب و طلاق تاجر، به طرفیت مدیر تصفیه ادامه نخواهد یافت و خود تاجر خواهان یا خوانده دعواست.

2) تعلیق اقدامات اجرایی علیه تاجر

چون ملاک قانونگذار حمایت از تاجر است، اقداماتی که علیه تاجر قرار است اجرایی شود، معلق شده و به طرفیت مدیر تصفیه اقامه میگردد

3) حال شدن دیون تاجر

مثلا اگر تاجر، به شخصی بدهی دارد و موعد آن بدهی شش ماه دیگر است، با صدور حکم ورشکستگی، بدهی وی حال میشود. چرا که قانونگذار با یک دید یکسان به تمامی طلبکارن نگریسته است و میخواسته در مدت تصفیه، طلب اشخاص را ادا نماید. لازم به ذکر است که حال شدن دیون، مربوطه به همه دین های تاجر است و فرقی نمیکند که با وثیقه باشد یا نه.

اگر شخص ثالثی به تاجر دینی داشته باشد، آیا دین های وی هم حال میشود؟

خیر. چرا که نامبرده ورشکسته نشده بلکه این تاجر است که باید بار حکم را به دوش بکشد با این حال در مورد سفته یا برات، اگر تاجر ورشکسته یکی از مسئولین سند باشد، با صدور حکم ورشکستگی وی، سایر مسئولین نیز طلب شان حال شده و باید همان موقع طلب را پرداخت نمایند.

4) عدم پرداخت خسارت تاخیر تادیه

در یک حالت عادی، اگر شخصی مدیون باشد و دین خود را دیر ادا نماید، میتوان خسارت تاخیر تادیه را از وی خواست. 

با این حال در مورد تاجر، از تاریخ توقف به بعد، نمیتوان از تاجر خسارت تاخیر تادیه را در خواست نمود. چرا که در این صورت، نفع طلبکارانی که خواستار خسارت تاخیر تادیه هستند، در طولانی بودن فرآیند تصفیه است و نفع دیگرانی که به دنبال اصل پول خود هستند، در کوتاه بودن آن خواهد بود. 

برای آنکه فرآیند تصفیه کوتاه باشد و اصل تساوی میان طلبکاران رعایت گردد، نمیتوان از تاجر ورشکسته، خسارت تاخیر تادیه را خواست.

اثر سوم :بطلان معاملات تاجر ورشکسته

یکی دیگر از اثرات صدور حکم، بطلان معاملات تاجر ورشکسته است. به دلیل اهمیت این مطلب و با هدف جلوگیری از اطاله مطالب، در این مقاله صرفا به این مورد اشاره کلی میشود و در مقاله دیگری به آن خواهیم پرداخت.

توصیه پایانی 

به یاد داشته باشید که اثرات صدور حکم ورشکستگی، محدود به چند مورد نیست و تبعات مثبت  منفی زیادی را برای اشخاص دارد. بهتر است قبل از ورود به دعاوی این حوزه، با یک وکیل دادگستری و یا مشاور حقوقی مشورت نمایید.