نقش اقراردر ادله اثبات دعوا

اقرار، یکی از ادله‌ی اثبات دعوا می‌باشد به عبارت دیگر نقش اقرار در ادله اثبات دعوا یک نقش مهم می‌باشد. اقرار به عقیده‌ی برخی از حقوق‌دانان توانمندترین دلیل شمرده‌ شده‌است فلذا با توجه به اهمیت ویژه‌ی این قسم ازدلایل قانونی در این مقاله خواهیم دید که اقرار به چه معناست، چه شرایطی دارد و شامل چه انواعی می‌گردد.

تعریف اقرار و عناصر تشکیل دهنده‌ی آن

اقرار یعنی شخصی علیه خویش و به سود دیگری خبر از حق و واقعه‌ای بدهد. بر این مبنا اقرار شامل چهار رکن اساسی است: 

-اخبار (با کسره): یعنی خبر دادن، الفاظی که وجود امر یا اموری را در زمان حال یا گذشته اثبات می‌کنند و از این جهت قابل تصدیق یا تکذیب هستند.

-حق: اقرار حاوی اثبات حق است، حقی که نسبت به مسائل موضوعی است نه قانونی و حکمی، چرا که مسائل قانونی نیاز به اثبات ندارد. به طور مثال وقتی فرد می‌گوید من شیشه همسایه را شکستم، خبر از امری در عالم واقع می‌دهد که با اقرار اثبات شدنی است. 

-برای فرد دیگری: این اخبار باید برای غیر و به نفع‌ غیر باشد لذا اخباری که به نفع شخص گوینده بیان می‌شود، ادعا است نه اقرار.

-به ضرر خود: این خبر مبنی بر وجود حق برای دیگری، به ضرر گوینده محسوب می‌شود لذا چنانچه خبری از وجود حق برای دیگری و به ضرر شخص ثالث داده شود، شهادت است نه اقرار.

شرایط صحت اقرار کدام اند؟

1)اهلیت مقر: 

شخصی که به زیان خود مطلبی را می‌گوید باید عاقل، بالغ، رشید، مختار و قاصد باشد.

2)مقر له باید موجودیت داشته باشد: 

مقر له یا شخصی که اقرار به نفع اوست باید به حکم قانون موجود و حاضر باشد البته به موجب ماده 1270 قانون مدنی اقرار برای چنین در صورتی که بعدا زنده متولد شود، صحیح است. ماده 1267 قانون مدنی نیز چنین اشعار داشته که: اقرار در حق فردی که از دنیا رفته، به سود ورثه‌ی وی قابل ترتیب اثر خواهدبود. بنابراین قانون در این مواد حکم کلی را تعدیل نموده است.

3)مقرله باید معلوم و معین باشد: 

چنانچه مقر له یک فرد مشخصی نباشد لیکن به طور کلی نیز مجهول نباشد، اقرار قابل قبول است. مثال اینکه، فرد بگوید من به یکی از دو نفر موجود بدهکار هستم. البته در عمل و در مقام صدور رأی استناد به چنین اقراری بدون وجود ادله یا امارات دیگر ممکن نیست و دادرس نهایتا باید با اوضاع و احوال حاکم رأی به محق بودن تنها یکی از آن‌ها صادر نماید.

4)مقر به باید عقلاً و عادتاً امری مقدور باشد:

 آن‌چه که برای اثبات آن اقرار صورت می‌گیرد، باید این قابلیت را دارا بوده که در عالم واقع "شدنی" قلمداد گردد. به طور مثال در دعوای اثبات نسب چنانچه فردی با 20 سال سن بگوید من پدر شخص 30 ساله‌ای هستم چنین امری عقلا محال است.

5)مقر به باید شرعی و قانونی باشد: 

به عنوان مثال چنانچه فرد اقرار کند، در ازای خرید مشروب به طرف مقابل بدهکار است، حتی اگر مفاد اقرار با واقعیت مطابقت داشته باشد، به علت حرام بودن موضوع چنین اقراری نزد محکمه مسموع نیست.

6)مقر به باید اجمالا معین باشد:

 چنانچه مفاد اقرار عین ادعای مدعی نباشد، اگر قدر متقینی در این حین حاصل شود، تا آن میزان پذیرفته‌است به طور مثال چنانچه در دعوای مطالبه 20 میلیون مقر اعلام کند، من تنها چند میلیون بدهکارم، قدر متقین از چند میلیون، حداقل دو میلیون است بنابراین تا این میزان اقرار صورت گرفته است.

اقرار شامل چه اقسامی است؟

1.اقرار قاطع و غیر قاطع:

 اگر اقرار مبتنی بر اصل موضوع باشد، قاطع تلقی می‌گردد مثل اینکه فرد بگوید من مبلغ مشخصی را بدهکارم اما اگر اقرار تنها نسبت به مقدمات موضوع باشد و هدف غایی مدعی را شامل نشود، غیر قاطع است مثل اینکه طلبکار سند مثبت طلب خود را ارائه دهد و مقر تنها اصالت سند را بپذیرد و بدهکار بودن خود نسبت به آن مبلغ را خیر. 

2.اقرار صریح و ضمنی:

اگر مقر انتساب امری را به خود واضح و شفاف بپذیرد، اقرار صریح است و اگر آن را در پرده یا در کردار و گفتار نشان دهد، اقرار ضمنی است. 

3.اقرار در محکمه و خارج از آن: 

چنانچه اقرار در ضمن دادخواست، لایحه و یا در مذاکرات بین طرفین در جلسه مطرح شود، در دادگاه است و اگر غیر از محکمه در یک سند و نوشته یا مذاکرات بیرون از دادگاه باشد، غیر قضایی یا خارج از محکمه محسوب می‌شود.

4.اقرار کتبی و شفاهی:

اقراری که ضمن یک سند یا دادخواست و لایحه صورت گرفته کتبی است و اقراری که در داخل و یا خارج از جلسه دادگاه لساناً عنوان شده است، شفاهی محسوب می‌شود.

5.اقرار ساده، مقید، موصوف و مرکب: 

اقرار ساده یعنی تکرار عین مفاد خواسته مدعی. اقرار مقید و موصوف، حاوی یک قید و وصفی مضاف بر مطلب مدعی است. اقرار مرکب نیز شامل وجود نفع و ضرر برای مدعی است. مثل اینکه مقر بگوید من بدهکارم ولی آن را مسترد نمودم. باید گفت اقرارهای مرکب، مقید و موصوف غیرقابل تجزیه هستند و مدعی نمی‌تواند آن بخش را که به سود اوست بپذیرد و بخشی که به زیان خویش است رد کند.

سخن پایانی:

به دلیل وسعت مطالب اقرار، پیشنهاد می‌شود چنانچه سوال یا ابهامی دارید از وکیل دادگستری مشاوره تخصصی اخذ نمایید.