اثبات اعسار یا ایسار در پرداخت محکوم به

در این مقاله خواهیم دید پس از اقامه‌ی این دعوا بار اثبات بر عهده ی کدام یک از اصحاب دعوا خواهد بود. آیا این تکلیف محکوم علیه است که اعسار و عدم توانایی خویش را نزد محکمه اثبات کند یا این بر عهده ی محکوم له است که دادگاه را مجاب نماید، محکوم علیه بر خلاف ادعایش تمکن در پرداخت را دارد؟ 

منظور از اثبات اعسار چیست ؟

اعسار حالتی است که با حدوث آن فرد مدیون به جهت عدم استطاعت مالی قادر به ادای دیون خویش نباشد. دعوای اعسار از محکوم به نیز دعوایی است که با طرح آن فردی که محکوم به پرداخت وجه یا دادن هر نوع مالی در حق دیگری است، به علت عدم تمکن مالی یا عدم دسترسی به اموال خویش قادر به اجرای حکم نبوده و در نتیجه از دادگاه درخواست صدور حکم نسبت به اعسار، تقسیط ویا اعطای مهلت جهت تأدیه را ‌می‌نماید تا بدین وسیله از خطر حبس نجات یافته و یا اگر خارج از مهلت دعوا را طرح نموده و حبس شده‌باشد، پس از صدور حکم راجع به اعسار از حبس ازاد گردد. 

اثبات اعسار از جانب محکوم علیه یا همان خواهان دعوای اعسار

براساس ماده 7 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی چنانچه مدیون سابقاً ملائت و تمکن داشته و یا در ازای دینی که اکنون محکوم به تأدیه آن شده، مالی را دریافت کرده و یا به هر طریقی مالی را تحصیل نموده باشد، تکلیف اثبات اعسار و اقناع وجدان قاضی با مدعی و محکوم علیه است. 

در صورتی که مالی که دریافت یا از طرق دیگر تحصیل شده، تلف گردیده و از بین رفته باشد (تلف حقیقی) و یا به نوعی از دسترس وی خارج شده مثل اینکه توسط مرجع کیفری ضبط شده باشد (تلف حکمی) چنانچه محکوم علیه تلف را اثبات نماید، تکلیف از دوش او برداشته شده و این محکوم له است که باید ثابت کند وی معسر نبوده و متمکن از پرداخت است. 

اثبات اعسار از طریق چه ادله ای امکان پذیر است؟ 

1) بر اساس ماده 8 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی: مدعی اعسار باید صورت اموال و دارایی خود را که شامل لیستی از کلیه اموال منقول و غیر منقول اعم از حساب‌های بانکی، سهام، خودرو و... می‌باشد ضمیمه‌ی دادخواست اعسار به دادگاه صالح ارائه نماید.

نکته: چنانچه موجودی حساب‌های بانکی صفر نیز باشد باید لزوما مشخصات مربوط به بانک و سایر اطلاعات در ستون مربوطه قید شود

دادگاه نیز در راستای اجرای ماده 10 قانون فوق‌الذکر تنها به صرف اطلاعات ارائه شده از جانب محکوم علیه اکتفا نکرده و مکلف است هر قسم تحقیق و استعلامی‌که از مراجع مربوطه جهت کشف حقایق موثر است انجام دهد. 

2) استشهادیه مکتوب حداقل دو شاهد مرد: چنانچه مدعی اعسار بخواهد با تمسک به گواهی گواهان عدم ملائت خویش را اثبات کند، باید لزوماً از شاهدانی استفاده کند که طول مدت ‌آشنایی شان به حدی است که می‌توانند از امورات و معیشت مدعی مطلع باشند. 

شاهد باید نسبت به جزئیات مربوط به شغل مدعی، میزان درآمد و عایدی وی و اموالی که تحت ید اوست اطلاعات کافی داشته باشد. در بعضی اوقات دادگاه به صرف استشهادیه کتبی اکتفا نکرده و از گواهان در جلسه رسیدگی به دعوای اعسار تحقیق می‌شود و چه بسا گواهان باید در محضر دادگاه با ادای سوگند مطالب خود را بیان نمایند. 

مفاد استشهادیه شامل چه مواردی می باشد ؟

۱) مشخصات هویتی شاهد شامل نام و نام خانوادگی 

۲)نحوه آشنایی با مدعی اعسار به طور مثال اگر دوست می باشند چه مدت با یکدیگر دوست می باشند .

۳) شاهد باید به جزییات محل درآمد مدعی اعسار را بداند 

۴) شاهد می بایست آگاهی کامل و اطلاعات لازم در مورد اموال و دارایی مدعی اعسار داشته باشد 

برای طرح دعوی اعسار چند شاهد لازم است ؟

برای طرح این دعوی، خواهان می بایست اقدام به معرفی دو شاهد مرد در زمان تنظیم دادخواست نماید. و شهود می بایست در جلسه دادگاه برای ادای شهادت حاضر شوند.

سوال : در صورتی که شهود در جلسه رسیدگی حضور پیدا نکنند ولی استشهادیه کتبی آن ها وجود داشته باشد تکلیف چیست ؟

پاسخ : در صورت جرح شهود از جانب خوانده یا نیاز دادگاه مبنی بر اخذ توضیحات از شهود دعوی اعسار خواهان رد خواهد شد .

منظور از جرح شهود چه می باشد ؟

مطابق قانون شاهد برای ادای شهادت می بایست یکسری شرایط قانونی داشته باشد نظیر طهارت مولد،عدم عداوت دنیوی با طرف مقابل دعوی ، نداشتن رابطه کاری با کسی که می خواهد به نفع او شهادت دهد و غیره که در صورتی که شرایط قانونی را شاهد نداشته باشد و موارد آن توسط طرف دیگر دعوی در دادگاه بیان شود به این عمل جرح گفته می شود.

سوال: در صورتی که شهود در خصوص میزان دارایی شخصی که مدعی اعسار است اظهارات متناقض بیان کنند تکلیف چیست ؟

در صورت ادای شهادت متناقض توسط شهود دادگاه دعوی اعسار را رد خواهد نمود.

در صورت قبول اعسار چه اتفاقی می افتاد ؟

در صورت قبول اعسار محکوم علیه از پرداخت یک جا بدهی به محکوم له معاف می شود و محکوم علیه می بایست مطابق با رای اعسار صادر شده از دادگاه بدهی خود را بپردازد .

سوال : آیا در صورتی که محکوم علیه اقساط اعسار را به موقع نپردازد آیا می توان تقاضای حکم جلب او را نمود؟

پاسخ: در صورتی محکوم علیه در پرداخت اقساط خود تعلل ورزد بنا به درخواست محکوم له دادگاه حکم جلب بدهکار را صادر خواهد نمود .

نحوه طرح دعوی اعسار از پرداخت مهریه چگونه است 

پرداخت مهریه همانند سایر محکومیت های مالی است و از لحاظ مقررات قانونی و شکلی هیچ گونه تفاوتی بین یک محکومیت مالی و مهریه وجود ندارد فقط تنها تفاوت آن این ست که محکوم به متفاوت است در محکومیت های مالی بدهکار محکوم به پرداخت پول شده است ولی در محکومیت مهریه عموما بدهکار می بایست سکه پرداخت نماید.

دادگاه در دعوی اعسار مهریه پیش قسط را چگونه تعیین می کند 

در این دعوی نیز در صورتی که اعسار محکوم علیه مورد پذیرش دادگاه قرار گیرد، دادگاه می بایست با توجه به وضعیت مالی شوهر پیش قسط را تعیین کند به طور مثال زمانی که شوهر یک کارگر است و تنها دارایی او حقوق کارگری او می باشد که حداقل وزارت کار است و هیج اموال دیگری را ندارد دادگاه یک نیم سکه یا سکه تمام را به عنوان پیش قسط تعیین می نماید.

سوال : آیا امکان توقیف سیم کارت بابت مهریه وجود دارد

پاسخ: از آن جا که سیم کارت جزء مستثنیات دین نمی باشد امکان توقیف سیم کارت وجود دارد 

آیا گرفتن وکیل برای طرح دعوی اعسار درست است

یک باور غلط در میان مردم رایج است که اگر برای طرح دعوی اعسار یا دفاع از این دعوی در دادگاه وکیل بگیریم دادگاه اعسار ما را نمی پذیرد ، و در توجیه نظر خود بیان می کنند اعسار به معنی عدم دارایی برای تسویه بدهی می باشد در حالی که با گرفتن وکیل به این ادعا خدشه وارد می شود ولی این استدلال غلط می باشد چرا که جایی که محکوم به به طور مثال چند صد میلیون تومان یا چندین میلیارد تومان می باشد دستمزد وکیل نسبت به این بدهی بسیار ناچیز می باشد به طور مثال پرداخت حق الوکاله در دعاوی اعسار از ده میلیون تومان شروع می شود و نهایت آن پنجاه میلیون تومان می باشد پس دستمزد آن رقم قابل توجهی نمی باشد از طرفی این دعوی در نگاه اول شاید بسیار ساده باشد ولی گاهی اوقات دارای ظرافت های خاصی می باشد که در صورت عدم رعایت آن دعوی اعسار رد می گردد و به همین خاطر ضررورت گرفتن وکیل در این موارد احساس می شود . پس اگر برای طرح دعوی اعسار قصد گرفتن وکیل را دارید ولی می ترسید که دعوی شما از جهت گرفتن وکیل رد شود نگرانی شما کاملا بیهوده می باشد.

هزینه دادرسی دعوی اعسار چقدر می باشد 

سوال : فردی محکوم به پرداخت سه میلیارد تومان شده است برای اینکه بخواهد دعوی اعسار مطرح کند چه میزان می بایست هزینه دادرسی پرداخت نماید ؟

پاسخ : هزینه دادرسی دعوی اعسار غیر مالی است و نهایتا دویست هزار تومان شما می بایست به عنوان هزینه دادرسی بپردازید حال دیگر فرقی نمی کند مبلغ محکوم به چقدر می باشد

ایسار به چه معناست و بار اثبات ان بر عهده ی چه کسی است 

ایسار در مقابل اعسار قرار دارد، به معنای توانگری یا توانگر شدن. در مواردی که بار اثبات رد اعسار با محکوم له یا همان طلبکار است، وی باید به نحو مقتضی ایسار و تمکن محکوم علیه را نزد محکمه ثابت نماید تا بدین وسیله ادعای اعسار رد شود. 

در شرایطی که وضعیت سابق مدعی اعسار، حاکی از توانایی و ملائت وی نباشد و یا در عوض دینی که محکوم به پرداخت آن شده، مالی دریافت نکرده و یا به هر ترتیبی مالی را تحصیل نکرده باشد و یا اگر مالی در بین باشد آن مال به طرقی از بین رفته یا از دسترس خارج شده و این امر نزد محکمه احراز و ثابت شده باشد، این تکلیف محکوم له است که ملائت و استطاعت در پرداخت را از جانب مدیون اثبات کند و یا قاضی خود به نوعی از اوضاع و احوال و قرائن ملائت مدیون را تشخیص دهد. 

محکوم له با استناد به چه ادله‌ای قادر خواهد بود تا ایسار محکوم علیه را اثبات کند

در این باره باید گفت چنانچه وی بتواند مالی از محکوم علیه معرفی کند که حق خود را از محل فروش آن دریافت نماید، عملا رسیدگی به دعوای اعسار منتفی گشته و اجرای احکام دادگاه مکلف به اجرای ترتیبات لازم جهت وصول حق محکوم له است. 

به طور معمول در دعوای اعساری که بار اثبات ایسار بر عهده ی محکوم له است چنانچه دلیلی بر تمکن مالی مدیون در دست نباشد، محکوم له می‌تواند از مدعی اعسار تقاضای ادای سوگند کند تا وی بر اعسار خویش سوگند یاد کرده و بر مبنای ان حکم به اعسار صادر شود. در فرضی که با وجود تقاضای سوگند، مدیون از اتیان آن خودداری نماید و آن را به محکوم له رد کند در این حالت چنانچه محکوم له حاضر به ادای سوگند شود ایسار ثابت شده و ادعای اعسار محکوم به رد است. 

چرا باید قبل از طرح دعوی اعسار اقدام به دریافت مشاوره حقوقی نمود 

برای اینکه شما بتوانید اقدام به طرح دعوی اصولی و دقیق در دادگاه نماید به نحوی که دعوی شما در دادگاه رد نشود و همچنین امکان موفقیت در پرونده خود را افزایش دهید می بایست قبل از طرح این دعوی در دادگاه اقدام به دریافت مشاوره حقوقی با وکیل متخصص در این حوزه نمایید.