بیمه‌بیکاری و شرایط دریافت آن

فرد بیمه‌شده باید در ابتدا بیکاری خود را به واحد کار و امور اجتماعی اطلاع داده و پس از تایید سازمان، بیمه‌بیکاری به او تعلق می‌گیرد. برای دریافت بیمه‌بیکاری نیازی به مراجعه حضوری نبوده و اشخاص می‌توانند به سامانه بیمه‌بیکاری به آدرس bimebikari.mcls.gov.ir مراجعه کرده و برای دریافت بیمه‌بیکاری اقدام کنند. مدت زمانی که شخص در آن بیمه‌بیکاری دریافت می‌کند جز سابقه خدمت او محسوب شده و در زمان بازنشسنگی او محاسبه می‌گردد.

مقدمه

در تمامی کشور ها حتی جوامع صنعتی و پیشرفته، علیرغم برنامه‌ریزی‌های وسیعی که در امر مبارزه با بیکاری دارند باز هم بیکاری وجود دارد. همان‌گونه که در مقالات گذشته نیز عنوان گردید، قانونگذار کشور ما همواره بدنبال حمایت از کارگر بوده و در شرایط گوناگون در برابر کارفرما و شرایط گوناگون از ایشان حمایت نموده است. یکی از این حمایت‌ها بیمه‌بیکاری بوده که به کارگرانی که بیکار شده اند و شرایط خاصی دارند تعلق می‌گیرد. این مبلغ توسط سازمان تأمین‌اجتماعی و نه کارفرما پرداخت می‌گردد.در این راستا بیمه شده‌ای که بیکار گشته است و دارای شرایط مقرر است سی روز مهلت خواهد داشت که برای دریافت بیمه‌بیکاری اقدام کند.

شرایط دریافت مقرری بیکاری توسط کارگر از سازمان تأمین‌اجتماعی

شخص بیکار برای آنکه بتواند بیمه‌بیکاری دریافت کند باید دارای شرایطی باشد. وی باید مطابق تعاریفی که در مقالات دیگر بیان شد، کارگر مشمول قانون کار و تأمین‌اجتماعی بوده و همچنین بدون میل و اراده خود بیکار گشته باشد.بنابراین در صورتیکه شخص به علتی مانند استعفا بیکار شده باشد نمیتواند بیمه‌بیکاری دریافت کند. همچنین وی باید آماده به کار بوده و حداقل به مدت 6 ماه حق‌بیمه پرداخت کرده باشد.این مدت برای کارگرانی که کار آنها بصورت قرارداد موقتی بوده است باید یک‌سال می‌باشد.

چنانچه بیکاری به وجود آمده ناشی از حوادث قهری مانند سیل یا زلزله و از این قبیل باشد ولی کارگر سابقه کار کمتر از شش‌ماه داشته و طبعاً حق‌بیمه مقرر او در مدت کارکرد پرداخت شده‌باشد، با چنین کارگری مثل اشخاصی که حق‌بیمه شش‌ماه را پرداخت کرده اند برخورد شده و مقرری بیکاری دریافت می‌نمایند. نکته دیگر آنکه ضرورت ندارد حداقل شش‌ماه حق‌بیمه مزبور از طرف همان کارگاهی باشد که بیکاری ناشی از آن است پرداخت شده‌باشد تا کارگر مشمول دریافت مقرری بیکاری باشد، بلکه جمع مدت پرداخت حق‌بیمه در کارگاه‌های مختلف مبنای محاسبه مقرری مزبور خواهدبود.

همچنین بیمه شده بیکار مکلف است در دوره‌های کارآموزی و سواد آموزی که توسط واحد کار و امور اجتماعی و نهضت سوادآموزی یا سایر واحد های ذی‌ربط تعیین می‌شود شرکت نموده و هر دوماه گواهی مربوطه را به واحد تأمین‌اجتماعی تسلیم نماید.

حق‌بیمه‌بیکاری

حق‌بیمه‌بیکاری سه درصد از حقوق بیمه شده در زمان کار است که هرماهه به سازمان تأمین‌اجتماعی پرداخت می‌گردد. چنانچه کارفرما به وظیفه قانونی خود در این زمینه عمل ننماید، این موضوع رافع مسئولیت سازمان تأمین‌اجتماعی در برقراری بیمه‌بیکاری نخواهد بود و همین که ثابت شود کارگر در کارگاه مشمول قانون کار شاغل بوده مشمول بیمه‌بیکاری است و سازمان تأمین‌اجتماعی نیز وظیفه خواهد داشت حق‌بیمه وصول نشده را مطابق ماده 50 قانون تأمین‌اجتماعی، راساً وصول نماید. افراد پس از بیکاری معمولا معادل 55 درصد حقوق خود را در زمان اشتغال دریافت می‌کنند و به ازای هر فرد تحت سرپرستی 10 درصد دیگر نیز به این مبلغ افزوده می‌شود. شایان ذکر است که این افزایش تنها برای 4 نفر صورت می‌گیرد. این افزایش به شرطی است که مجموع دریافتی شخص بیکار از 80 درصد دریافتی او در زمان اشتغال بیشتر نگردد و این مبلغ در هر صورت نمی‌تواند کمتر از حداقل مزد تعیین شده برای کارگر ساده باشد.

چه کسانی بیمه‌بیکاری دریافت نمی‌کنند؟

سوالی که در اینجا مطرح می‌شود آن است که به چه کسانی بیمه‌بیکاری تعلق نمی‌گیرد.

بطور کلی بازنشستگان و کارگران از کار افتاده کلی، افرادی که به مشاغل آزاد اشتغال داشته، اتباع خارجی، افرادی که خود از کارشان استعفا داده‌اند، بیمه‌بیکاری دریافت نخواهند کرد.

البته با توجه به اینکه بازنشستگان، ازکارافتادگان و صاحبان حرفه و مشاغل آزاد و بیمه‌شدگان اختیاری خودبه‌خود از مفهوم کارگر خارج می‌باشند، بهتر است در تعیین قلمرو بیمه‌بیکاری گفته شود:«کلیه کارگران مشمول قانون تأمین‌اجتماعی تابع قانون کار بجز اتباع خارجی، تحت پوشش بیمه‌بیکاری قرار می‌گیرند.»

مدت پرداخت مقرری بیکاری

مقرری بیمه‌بیکاری از روز اول بیکاری قابل محاسبه و پرداخت است و سقف زمانی پرداخت برای مجردین تا 36 ماه و متکلفین تا 50 ماه از تاریخ بیکاری با توجه به سنوات پرداخت حق‌بیمه است.این پرداخت با توجه به جدول زیر انجام می‌گیرد.

در مورد افرادی که سن آنها از 55 سال بیشتر باشد، سقف زمانی مزبور رعایت نشده و پرداخت مقرری بیمه‌بیکاری تا بازنشستگی آنان ادامه خواهد داشت.

چنانچه بیمه شده بیکار در اثناء استفاده از مقرری بیکاری به خدمت وظیفه اعزام شود یا زندانی گردد، چنانچه متأهل باشد مقرری بیمه‌بیکاری او قطع نمیشود ولی اگر مجرد باشد در اعزام به خدمت قطع شده و در مورد زندانی شدن در صورت مجرم شناخته شدن مقرری قطع و پس از رفع مانع اگر همچنان بیکار باشد مجددا مشمول دریافت مقرری بیکاری می‌شود.

هچنین چنانچه کارگر در چند نوبت مجزا از مقرری بیمه‌بیکاری استفاده نماید، جمع مدت با احتساب دوره‌های قبلی ملاک بوده و مازاد بر سقف زمانی قانونی پرداختی صورت نمی‌گیرد.

در نهایت باید عنوان نمود که بهره مندی از مزایای بیمه‌بیکاری مختص بیمه شدگانی نیست که کار مستمر یا اصطلاحاً قرارداد کار غیر موقت دارند، بلکه کارگرانی هم که در کارهای مستمر و موقت قرار دارند چه اینکه در اثناء کار بدون میل و اراده بیکار شوند و یا در پایان قرارداد با کارشان خاتمه داده شود مشمول مزایای بیمه‌بیکاری خواهند بود.

2