روش های پرداخت ثمن معامله در تجارت بین الملل

پرداخت ثمن معاملات در فضای تجارت بین الملل متفاوت از فضای داخلی است. در این فضا افراد در دو کشور مختلف زندگی میکنند و نمیتواند به خوبی بهم دسترسی یابند. از سوی دیگر، به دلیل هزینه های بالای پیگیری و طرح دعوا در کشوری بیگانه، تجار تا جای ممکن سعی میکنند که ریسک عدم پرداخت قیمت معامله را به صفر برسانند. در این مقاله قصد داریم که به روش های پرداخت ثمن یا قیمت معامله در فضای بین المللی بپردازیم تا تجار نسبت به این موارد آشنایی نسبی داشته باشند.

روش های پرداخت در تجارت بین الملل به 5 روش مهم تقسیم میشود

1) پرداخت نقدی قبل از ارسال کالا 2) پرداخت بر اساس حساب باز (پرداخت بعدی) 3) استفاده از اعتبار اسنادی4) پرداخت به روش وصولی یا برات اسنادی 5) تعهد به پرداخت بانکی( بی پی او)

روش اول؛ پرداخت نقدی قبل از ارسال نمودن کالا

این روش ریسک های زیادی را برای خریدار به دنبال دارد. چرا که در این روش، در ابتدا پول توسط خریدار پرداخت میشود بعد کالاها ارسال میگردند. بدیهی است که در صورت عدم ارسال کالا، خریدار باید هزینه های طرح دعوا در کشوری خارجی را تقبل نماید. فلذا این روش در معاملات کوچک و با ریسک پایین کاربرد دارد. در غیر اینصورت به خریدار ایرانی پیشنهاد نمیشود.

در این روش، نحوه رساندن مبلغ قرارداد به فروشنده مهم نیست. اینکه چک باشد، از طریق سوئیفت ارسال کند و یا با حواله بانکی مبلغ را پرداخت نماید، تاثیری در ماهیت این روش نخواهد داشت و به هرحال مبلغ مورد توافق قبل از ارسال کالا به دست فروشنده میرسد

 در این روش بهتر است ارز مناسب جهت پرداخت مبلغ عقد در قرارداد ذکر شود.( مثلا پرداخت با یورو، دلار و..)

روش دوم؛ پرداخت بر مبنای حساب باز( پرداخت بعدی)

این روش دقیقا عکس روش قبلی است. یعنی برخلاف روش پرداخت نقدی، در اینجا فروشنده کالاها را ارسال کرده و بعد از گذشت مدت زمانی مشخص از وصول کالاها، خریدار نسبت به پرداخت مبلغ قرارداد اقدام میکند. مثلا 60 روز پس از دریافت کالا توسط خریدار، مبلغ قرارداد به حساب فروشنده واریز میگردد.

لازم به ذکر است که فروشنده فقط کالاها را ارسال نمیکند بلکه اسنادی همچون بارنامه، فاکتور فروش و گواهی بازرس نیز با کالاها ارسال میگردند تا خریدار در رابطه با مالکیت کالاها به مشکل نخورد. این روش معمولا در مواردی استفاده میشود که خریدار و فروشنده روابط بلند مدتی را با یکدیگر دارند یا آنکه خریدار به نحوی نماینده یا شعبه فروشنده است و بینشان فضای اعتماد حاکم است. در غیر اینصورت به دلیل ریسک بالایی که برای فروشنده خواهد داشت، پیشنهاد نمیشود

روش سوم؛ اعتبار اسنادی( ال سی)

اعتبار اسنادی و انواع آنرا در مقاله دیگری بیان نمودیم. در اینجا به نحو خلاصه اشاره میکنیم که در اعتبار اسنادی، خریدار به نزد بانکی رفته و اعتبار اسنادی را به نفع فروشنده گشایش میکند. در این حالت بانک نقشی واسطه گونه دارد و اگر فروشنده اسناد مشخصی را در اختیار بانک قرار داد، بانک مبلغی که خریدار به وی داده را به فروشنده خواهد داد. این اسناد معمولا موارد مرتبط با مالکیت کالاها هستند مثل بارنامه و فاکتور فروش. این روش به دلیل آنکه تضمین بیشتری نسبت به  روش های سابق دارد، مورد استقبال افراد در فضای بین المللی است. لازم به ذکر است که تجار در قرارداد فروش خود بهتر است اسناد لازم جهت ارائه به بانک و شرایط خاص را درج نمایند تا از مشکلات آتی جلوگیری شود( مثلا میتوان فروشنده را مکلف نمود که گواهی بازرسی مبنی بر صحت کالاها نیز ضمیمه درخواست خود به بانک نماید.)

روش چهارم؛ پرداخت به روش وصولی یا برات اسنادی

در این روش ما با یک خریدار، یک فروشنده و دو بانک مواجه هستیم. فروشنده کالاها را به سمت خریدار حمل میکند اما اسناد حمل را در اختیار بانک خود( یعنی بانک دریافت کننده) قرار می دهد. این بانک، اسناد را در اختیار بانک خریدار( یعنی بانک وصول کننده) میگذارد. بانک خریدار زمانی اسناد حمل را در اختیار خریدار میگذارد که یا خریدار مبلغ قرارداد را واریز کرده باشد یا آنکه پرداخت مبلغ را تضمین کند( این امر میتواند از طریق صدور برات صورت پذیرد). به محض پرداخت مبلغ، خریدار میتواند اسناد حمل را دریافت داشته مالکیت کالا را بدست آورد.

این روش ریسک های بیشتری نسبت به اعتبار اسنادی دارد اما هزینه آن پایین تر بوده و ساده تر است. ریسک های این روش بیشتر بر عهده فروشنده است. چرا که اگر فروشنده کالاها را تا گمرک حمل کند اما خریدار مبلغ عقد را پرداخت نکند، در این حالت هزینه های حمل کالا و بیمه آن برعهده فروشنده قرار خواهد گرفت . به همین منظور بهتر است فروشنده ایرانی در این روش، به حسن شهرت طرف خارجی توجه داشته باشد و یا بابت هزینه حمل و بیمه از خریدار تضمین بخواهد. با این وجود این روش برای خریدار ایرانی توصیه میشود. چرا که قبل از پرداخت مبلغ یا قبول برات به عهده خود، میتواند اسناد حمل را مشاهده کرده و با اطمینان به انجام تعهدات فروشنده، مبلغ عقد را کارسازی کند

روش پنجم؛ بی پی او(BPO)

در این روش، بانک خریدار، به تقاضای خریدار تعهدی را در قبال بانک فروشنده بر عهده میگیرد که به موجب آن، مبلغی معینی پول را دراختیار این بانک قرار دهد البته مشروط به اینکه یک سری داده های الکترونیکی مدنظر خریدار با آنچه که فروشنده ارائه میکند تطابق داشته باشند. در واقع خریدار اطلاعات مربوط به قرارداد خرید را به شیوه الکترونیکی به بانک خود و بانک فروشنده ارسال میدارد. اگر این اطلاعات صحیح باشد، فروشنده نیز داده های خود را به بانک خودش ارائه مینماید. اگر اطلاعات فروشنده و خریدار مطابقت داشته باشند، فروشنده تعهد موضوع عقد را انجام داده و اسناد حمل را در اختیار بانک خودش و خریدار میگذارد. اگر خریدار اسناد را تایید کرد، بانک خریدار به بانک فروشنده اجازه پرداخت قیمت معامله را میدهد. بانک فروشنده ثمن را پرداخت میکند و سپس برای پول خود سراغ بانک خریدار خواهد آمد. این روش به دلیل آنکه کشورمان تحت یک سری تحریم های اقتصادی است، کاربردی در ایران نداشته و بهتر است از روش های چهارگانه بالا استفاده شود.

به یاد داشته باشید که هزینه های طرح دعوا در کشورهای بیگانه به شدت بالاست و بهتر است هنگام انعقاد عقود بین المللی، با یک وکیل یا متخصص تجارت بین الملل مشورت نمایید تا گرفتار چالش های فضای بین الملل نشوید.