تعهدات ارسال کننده کالا و حمل کننده در حمل و نقل بین المللی کالا از طریق جاده

در این مقاله به موضوع تعهدات ارسال کننده کالا و حمل کننده می پردازیم ، حمل کالا از طریق جاده یکی از روش های مورد استفاده تجار ایرانی در قرارداد های حمل بین المللی کالاست. به همین دلیل لازم است که به منظور آشنایی بیشتر تجار، به تعهدات ارسال کننده کالا و حمل کننده در فضای تجارت بین الملل بپردازیم تا تجار با دید بازتری نسبت به انعقاد قرارداد های حمل اقدام کنند.

تعهدات ارسال کننده کالا در حمل و نقل بین المللی کالا

در مقالات قبلی دانستیم که در قرارداد حمل بین المللی کالا، یکی از طرفین ارسال کننده کالا محسوب میگردد. تعهدات وی شامل 5 مورد زیر است:

1)بارگیری کالا به نحو مناسب

این ارسال کننده است که باید کالا را به نحو مناسبی بسته بندی کرده و در اختیار متصدی حمل قرار دهد. مثلا اگر کالایی قرار است به ارمنستان ارسال شود، وظیفه بسته بندی مناسب با ارسال کننده ایرانی است

2) اگر کالایی ماهیتی خطرناک دارد، ارسال کننده باید این موضوع را به اطلاع متصدی حمل برساند 

در ماده 22 کنوانسیون سی ام آر (که در مقالات دیگری راجع به آن صحبت کردیم) این امر بیان شده است. علت آن است که اگر ماهیت این کالاها بیان نشود، ممکن است متصدی در حین حمل مراقبت های لازم را ننماید و کالا به اشخاص یا ماهیت زیست آسیب بزند. این موارد باید در راهنامه قید گردد (مثلا کالایی که مواد شیمیایی را در خود دارد، در راهنامه قید میگردد).

3)فراهم کردن اسناد گمرکی

این امر در ماده 11 کنوانسیون بیان شده است. در واقع از لحاظ تشریفات گمرکی  و سایر موارد مرتبط با ترخیص کالا، فروشنده باید این موارد را انجام داده و بعد از ضمیمه کردن این اسناد به بارنامه، آنرا تحویل متصدی حمل دهد. مثلا اگر کالایی از ایران صادر میشود، باید تشریفات مربوط به ترخیص و مالیات و عوارض صورت گیرد و بعد در اختیار متصدی گذاشته شود که بتواند براحتی کالاها را انتقال دهد. یکی دیگر از این موارد سند کارنه تیر است.

4) پرداخت نمودن هزینه حمل

در ماده یک کنوانسیون سی ام آر بیان شده که قرارداد حمل باید در ازای اجرت معینی صورت گیرد . هزینه های حمل موارد متعددی را شامل میشود که عبارت است از کرایه حمل، سود بازرگانی، عوارض گمرکی و سایر موارد مرتبط با حمل. به منظور جلوگیری از بروز اختلاف در رابطه با هزینه های حمل، حتما ریز این هزینه ها را در قرارداد ذکر کنید. مثلا هزینه های تخلیه در گمرک باید مشخص شود که مربوط به هزینه های حمل است یا آنکه متصدی باید آنرا پرداخت نماید. لازم به ذکر است که پرداخت این هزینه های وقتی صورت میگیرد که متصدی عمل حمل را به نحو کاملی انجام داده باشد وگرنه مستحق نمیباشد.

5) بسته بندی کردن کالا

اگر فرستنده کالا را به خوبی بسته بندی نکند و از این طریق خسارتی به کالا برسد، خود مسئول خواهد بود و متصدی از این بابت مسئولیتی نخواهد داشت (این امر در ماده 10 کنوانسیون سی ام آر بیان شده است).

تعهدات حمل کننده کالا در حمل و نقل بین اللملی کالا

حمل کننده کالا در قرارداد حمل بین المللی کالا از طریق جاده تعهداتی را عهده دار میگردد که اهم آنها از این قرار است:

1) دریافت نمودن کالاها

به محض آنکه کالاها توسط متصدی حمل دریافت گردد، مسئولیت و تعهدات وی آغاز میگردد (ماده 17 کنوانسیون). در این رابطه توجه داشته باشید که بهتر است بعد از انعقاد قرارداد حمل، کالا در اختیار متصدی قرار داده شود. چون در این حالت اصل بر مسئولیت متصدی است اما اگر کالا بدون انعقاد عقد در اختیار نامبرده گذاشته شود، اصل بر عدم مسئولیت وی خواهد بود مگر آنکه خلافش ثابت گردد.

2) تحویل کالا در برابر دریافت وجه 

متصدی در برابر دریافت وجه کالا را تحویل میدهد و لازم به ذکر است که وی میتواند از حق حبس خود استفاده کرده و اگر پولی به وی پرداخت نشد، از تحویل کالا خودداری کند. لازم به ذکر است که اگر بدون دریافت وجه کالا را تحویل دهد، مسئول خسارات ناشی از عدم دریافت وجه  آن خواهد  بود.

3) انجام دادن تشریفات گمرکی

گفتیم که اسناد گمرکی باید توسط فرستنده تنظیم شود. با این حال اگر این اسناد توسط متصدی حمل مفقود گردد یا به نحو نادرستی مورد استفاده قرار گیرد، وی مسئول خواهد بود. سند کارنه تیر نیز توسط متصدی حمل میبایست ابتیاع شود.

4) نظارت بر نحوه بارگیری کالا

حمل کننده باید در فرآیند بارگیری و چینش بسته های حمل حضور داشته و بر آن نظارت داشته باشد. این امر علاوه بر آنکه به سود وی میباشد، موجب میشود که از حمل بیش از اندازه محموله جلوگیری گردد. امری که مشکلاتی را برای متصدی حمل بدنبال خواهد داشت.

5) مسئولیت حمل کالا تا مقصد بر عهده حمل کننده است

این امر شاید مهم ترین تعهد حمل کننده کالاست. گفتیم که تعهد حمل کننده تعهد به نتیجه است و اگر به هر نحوی، امکان تحویل کالا به مقصد نبود، وی میبایست گیرنده را از این امر آگاه نماید و دستورات آتی را از وی بگیرد وگرنه مسئولیت تاخیر با وی خواهد بود. مثلا اگر به دلیل اختلاف داخلی، در ترکیه جلوی عبور و مرور کامیون های حمل کننده ایرانی گرفته شود، وی باید به گیرنده اطلاع دهد و دستورات لازم را بگیرد. در حالت دیگر طبق ماده 15 کنوانسیون اگر گیرنده از دریافت کالاها امتناع کند، حمل کننده باید فرستنده را از این امر مطلع کرده و به وی اطلاع دهد.

توصیه پایانی

ورود در فضای تجاری بین المللی، به دلیل ناشناخته بودن و قواعد خاصی که داراست، به سادگی ممکن نیست و بهتر است تجار و اشخاصی که قصد ورود به این فضا را دارند، از راهنمایی های یک شخص متخصص بهره مند شوند.