اصول و قواعد ناظر بر کاهش سرمایه در شرکت های سهامی

به موضوع اصول و قواعد ناظر بر کاهش سرمایه تحقیق می کنیم، همانگونه که سابق بر این اشاره کردیم، سرمایه شرکت وثیقه طلب طلبکاران است و ایشان به اعتبار چنین سرمایه ای، اقدام به معامله با شرکت میکنند. با این حال ممکن است یک شرکت با وضعیتی مواجه شود که به دلیل حمایت از اشخاص ثالث و طلبکاران، سرمایه شرکت که در اساسنامه ذکر شده است کاهش یابد تا اشخاص با آگاهی نسبت به این امر، تصمیم به انعقاد عقد با شرکت بگیرند.

چرایی کاهش سرمایه در شرکت های سهامی

اگر شركتی در وضعیتی زیان ده باشد، كاهش سرمایه روش مناسبی است كه شركا را از سردرگمی نجات میدهد. چرا كه اگر سرمایه شركت به مقدار واقعی تقلیل داده نشود، یك پروسه زمانبر باید طی شود كه ضرر های شركت محاسبه شده و پس از محاسبه، اگر پولی باقی ماند به دست سهامداران برسد. با تقلیل سرمایه، شركا تكلیف خود را بهتر میدانند. چرا كه بخشی از ضرر های شركت محاسبه شده و سپس سرمایه شركت كم میشود. یا در حالت دیگر، اگر شركتی تاسیس شود و مبلغ اسمی سهام آن كاملا پرداخت نشده باشد، شركت میتواند سرمایه خود را كاهش دهد تا دیگر شركا به شركت طلبی نداشته باشند.( چرا كه آنان ملزم هستند در حالت عادی به اندازه تمامی مبلغ اسمی سهام، سرمایه به شركت بیاورند)

انواع كاهش سرمایه در شركت های سهامی

1) كاهش اجباری سرمایه

این امر در ماده 141 لایحه اصلاحی قانون تجارت مورد اشاره قرار گرفته است. طبق این ماده، اگر بر اثر زیانهای وارده به شركت، حداقل یك دوم سرمایه شركت از میان برود، هیئت مدیره مكلف است كه مجمع عمومی فوق العاده را دعوت كند كه نسبت به انحلال یا بقای شركت تصمیم بگیرند.

اگر قرار بر بقای شركت شد، باید سرمایه شركت به مقدار واقعی تقلیل یاید.

اگر قرار بر انحلال شد، شركت تخت فرآیند تصفیه قرار خواهد گرفت.

كاهش اجباری سرمایه میتواند از طریق كاهش مبلغ اسمی سهام یا كاهش تعداد سهام صورت پذیرد

مدیران از طریق گزارش های شش ماهه به كاهش سرمایه شركت پی خواهند برد. مثلا اگر سرمایه شركتی صد میلیون باشد و بعد مقدار آن به 49 میلیون كاهش یابد، باید مجمع عمومی فوق العاده تشكیل شود تا نسبت به كاهش اجباری سرمایه اقدام كند. لازم به ذكر است كه اگر وضعیت شركت به حدی وخیم باشد كه میزان سرمایه اش از حداقل قانونی كمتر شود( در مورد سهامی عام پنج میلیون ریال و در مورد سهامی خاص، یك میلیون ریال) باید شركت به نوع دیگری تبدیل شده یا افزایش سرمایه تا حداقل قانونی صورت پذیرد.

2)كاهش اختیاری سرمایه

در این روش تنها میتوان از طریق كاهش مبلغ اسمی سهام، نسبت به كاهش سرمایه شركت اقدام نمود. علت چنین امری آن است كه در كاهش اختیاری از طریق كاهش تعداد سهام، حقوق تعدادی از سهامداران دستخوش تغییر و تحول خواهد گردید و مثلا سهامداران اقلیت باید از تعدادی از سهام خود بگذرد در حالی كه در كاهش ارزش اسمی سهام، همه اشخاص حقوقشان دستخوش تغییر خواهد گردید. بدین ترتیب، مثلا اگر سهامی هزار تومان ارزش داشته باشد و بعد با كاهش سرمایه به نهصد تومان برسد، به هر سهمی به اندازه صد تومان ما به تفاوت پرداخت خواهد شد و از این طریق كاهش صورت خواهد گرفت

شرایط كاهش اختیاری سرمایه

1)نقش هیئت مدیره و بازرس و تصویب در کاهش سرمایه

 كاهش سرمایه به پیشنهاد هیئت مدیره، نظر بازرس و تصویب مجمع عمومی فوق العاده بستگی دارد

از آنجا كه كاهش سرمایه امری غیر معمول است، تصویب آن در صلاحیت مجمع عمومی فوق العاده شركت است . با این حال پیشنهاد چنین امری با هیئت مدیره شركت خواهد بود. این هیئت باید 45 روز قبل از تشكیل مجمع عمومی فوق العاده، پیشنهاد كاهش سرمایه را به بازرس یا بازرسان شركت تسلیم كند. این گزارش موارد توجیه كننده كاهش سرمایه را بیان میدارد. بازرس یا بازرسان نظر خود را در رابطه با كاهش سرمایه به مجمع عمومی فوق العاده شركت بیان میدارند و این مجمع نهایتا تصمیم مقتضی را خواهد گرفت

2)هیچ شركتی نمیتواند سرمایه خود را از حداقل های قانونی كمتر كند

حداقل های قانونی را بیان كردیم و گفتیم كه سرمایه شركت سهامی خاص حداقل یك میلیون ریال و سهامی عام حداقل پنج میلیون ریال است. با وجود نرخ تورم، امكان كاهش سرمایه به این مقدار بسیار بعید است اما به هر حال این ممنوعیت وجود دارد

3) حقوق طلبكاران قبل از كاهش سرمایه باید لحاظ شود.

به این شكل كه باید تصمیم مبنی بر كاهش سرمایه در روزنامه كثیر الانتشار شركت منتشر گردد و از سوی دیگر اگر طلبكاری نسبت به فرآیند كاهش اعتراض داشته باشد، میتواند این امر را به دادگاه اعلام كند. مثلا طلبكار به این نتیجه برسد كه با كاهش سرمایه، عملا شركت نمیتواند بدهی وی را بپردازد و چنین امری مطلوب وی نخواهد بود.

در پایان باید بیان نمود كه كاهش سرمایه مستلزم آن است كه آگهی راجع به كاهش به اطلاع سهامداران برسد. یعنی در یك اطلاعیه، سهامداران مطلع شوند كه شركت قصد كاهش سرمایه را دارد. این امر در ماده 197 لایحه اصلاحی قانون تجارت مورد اشاره قرار گرفته است.

توصیه پایانی

كاهش سرمایه و روش های قانونی آن در شركت های سهامی كه نوعا از پیچیدگی زیاد دارند، امری ساده نبوده و اشخاص میبایست سواد حقوقی خوبی در رابطه با آن داشته باشند. متخصصان مجموعه هم وكیل شما را در این امر یاری خواهند داد.