تعریف عقد بیمه و اوصاف عقد بیمه

تعریف عقد بیمه و اوصاف عقد بیمه

عقد بیمه، کلیات و اوصاف مهمی که باید بدانید را توضیح می دهیم. با گسترش زندگی شهرنشینی، انسان ها خواسته یا ناخواسته، ضرر هایی را به دیگران وارد می‌سازند. 

 

مقدمه

عقد بیمه، کلیات و اوصاف مهمی که باید بدانید را توضیح می دهیم. با گسترش زندگی شهرنشینی، انسان ها خواسته یا ناخواسته، ضرر هایی را به دیگران وارد می‌سازند. 

ضرر هایی که بخش جدایی ناپذیری از زندگانی مارا تشکیل می‌دهد. یکی از راهکارهای بسیار سودمند جهت کم کردن اثرات این خسارات، انعقاد عقد بیمه است. در این مقاله قصد داریم که به بیمه و ویژگی های کلی آن بپردازیم تا اشخاص با دید بازتری نسبت به انعقاد عقد اقدام نمایند.

تعریف حقوقی بیمه

تعریف بیمه در ماده 1 قانون بیمه صورت پذیرفته است. از محتوای این ماده میتوان به تعریف بیمه دست یافت.بیمه قراردادی است که به موجب آن، یکی از طرفین تعهد می‌کند که در ازای پرداخت وجه از جانب طرف دیگر، خسارات وارده بر وی را جبران کند یا وجه مشخصی را به وی بپردازد. متعهد به پرداخت وجه را بیمه گذار، طرف تعهد را بیمه گر، وجه پرداختی را حق بیمه و آن‌چیزی که بیمه میشود را موضوع بیمه می‌نامیم.

مثلا اگر علی هر سال مقداری پول به یک شرکت بیمه بدهد تا در صورت وقوع آتش سوزی در خانه وی، بیمه خسارات وی را جبران کند، علی را بیمه گذار، شرکت بیمه را بیمه گر، وجه پرداختی را حق بیمه و خانه را موضوع بیمه می‌نامیم.

ویژگی های مهم عقد بیمه

1-بیمه عقدی رضایی است یعنی چه

رضایی بودن عقود به این معناست که به صرف ایجاب و قبول عقد محقق می‌شود و مثلا نیازی به تشریفات خاص مثل ثبت در دفتر اسناد رسمی ندارد. بنابراین عقد بیمه بصورت شفاهی هم واقع میگردد. با این حال به دلیل آنکه اثبات کتبی بودن امور آسان تر است، قانونگذار در ماده 2 قانون بیمه به این امر اشاره داشته که عقد بیمه کتبی است. 

رضایی بودن عقد یک اثر دیگر را نیز دارد و آن این است که بیمه گر میتواند بدون پرداخت تمامی حق بیمه، قرارداد را منعقد کند. مثلا شخصی برای بیمه شخص ثالث خودرو، میتواند بصورت چکی مبلغ عقد را بپردازد. البته اگر بیمه بصورت قسطی باشد و بیمه گذار قسط خود را پرداخت نکند، عقد بیمه فسخ خواهد شد (ماده 17 قانون بیمه).

2-عقد بیمه عقدی لازم محسوب میشود

بنابراین در هنگام انعقاد باید توجه کافی به این امر را داشته باشید ، لازم بودن عقد به این معناست که اصولا نمیتوان عقد را بهم زده و از زیر بار تعهدات ناشی از آن شانه خالی کرد مگر در موارد خاص و معینی که حق برهم زدن عقد برای افراد در نظر گرفته شده باشد. 

با این حال این اصل یک استثنا دارد و آن استثنا، بیمه عمر است. در واقع در بیمه عمر، بیمه گذار مبلغی پول را به نحو مستمر به بیمه گر پرداخت می‌کند تا درصورت فوت، بیمه گر بتواند مثلا خانواده وی را تأمین مالی نماید. در این نوع بیمه چون مبتنی بر سرمایه گذاری است، قانونگذار یک سری سهل گیری ها را در نظر گرفته و بنابراین، میتوان این عقد را از جانب بیمه گذار براحتی فسخ نمود .

3-بیمه عقدی معوض و غیر مجانی است

به این معنا که باید عوضین عقد مشخص شود و هر طرف متعهد به انجام کاری است. مثلا بیمه گذار باید ریسک های موجود را بیان دارد و از طرف دیگر، بیمه گر باید در صورت بروز خسارت، حق بیمه را به بیمه گذار پرداخت نماید.
 

4-اتفاقی بودن عقد بیمه

این امر مهم ترین خصیصه عقد است. عقد بیمه اتفاقی است. به این معنا که قطعیت تعهدات بیمه گر مبنی بر پرداخت خسارت، منوط به شانس و احتمال است. بنابراین نمیتوان از خطر و  حادثه ای که قبلا واقع شده است، به عنوان موضوع بیمه استفاده نمود. این امر در ماده 18 قانون بیمه مورد اشاره قرار گرفته است:

اگر معلوم گردد که خطری که برای آن عقد بیمه منعقد شده است، قبل از انعقاد قرارداد واقع شده بوده، عقد بیمه باطل محسوب خواهد شد. در این حالت اگر بیمه گر وجهی از بیمه گذار دریافت داشته باشد، باید یک دهم آن کسر شده و به عنوان مخارج حفظ شود و باقی به بیمه گذار پرداخت گردد.

مثلا اگر آتش سوزی اتفاق افتاده باشد، دیگر نمیتوان خسارات واقع شده را بیمه نمود. چرا که ماهیت بیمه در این نکته نهفته است که بیمه گر بر اساس احتمال وقوع حادثه، اقدام به بیمه موضوع عقد می‌کند و اگر حادثه ای به نحو قطعی در آینده اتفاق بیفتد یا اتفاق افتاده باشد، دیگر نمیتوان عقد بیمه را راجع به چنین امری منعقد نمود.

5-در عقد بیمه طرفین باید حسن نیت داشته باشند

این مورد هم خاص عقد بیمه است و در سایر عقود نمیتوان رد چنین موردی را دید. در واقع اگر طرفین عقد سوءنیتی داشته باشند، قانونگذار ضمانت اجراهایی را برای چنین امری در‌نظر گرفته است. مثلا طبق ماده 12 اگر بیمه گذار به عمد اظهارات خلاف واقعی داشته باشد، عقد بیمه باطل خواهد بود و وجوه داده شده به بیمه گر قابل استرداد نیست! مثلا اگر در بیمه آتش سوزی، بیمه گذار به دلیل آنکه پول کمتری به بیمه گر دهد، میزان وسایل قابل اشتعال در کارخانه ای را کمتر از حد واقعی بیان کند، چنین امری خلاف حسن نیت بوده و عقد باطل است و بیمه گذار نه تنها نمی‌تواند وجوه پرداختی را از بیمه گر دریافت دارد، بلکه اگر وجهی هم باقی مانده باید آنرا به بیمه گر پرداخت نماید! مشاهده می‎کنید که تعهد به حسن نیت در این عقد بسیار حائز اهمیت می‌باشد.

توصیه پایانی در مورد عقد بیمه

عقد بیمه و اصول آن از جمله عقودی است که افراد در جامه آشنایی اندکی با آن دارند. این در حالی است که به دلیل وجود شروط مهم و حق بیمه های بعضاً کلان، انعقاد عقد ریسک بالایی دارد و بهتر است توسط یک متخصص صورت گیرد. همکاران ما در هم وکیل، میتوانند مشاوره های لازم را در اختیار شما قرار دهند.