اصول و قواعد مهم بیمه های مسئولیت

بیمه های مسئولیت نسبت به سایر انواع بیمه ها از جمله اموال دارای اوصافی می‌باشند که ضرورت مطالعه آنها را دو چندان میکند. در این پژوهش به موضوع اصول و قواعد مهم بیمه های مسئولیت می پردازیم.    
 

مقدمه

بیمه های مسئولیت نسبت به سایر انواع بیمه ها( از جمله اموال) دارای اوصافی می‌باشند که ضرورت مطالعه آنها را دو چندان میکند. در این نوع بیمه ها، بیمه گذار مسئولیت مدنی که در قبال ثالث دارد را بیمه میکند. یعنی اگر بیمه گذار به شخصی خسارتی زد، این بیمه گر باشد که خسارات وارده را جبران نماید. بدیهی است که در این حالت، قواعد این بیمه به قواعد مسئولیت مدنی نزدیک شده و همین امر بر پیچیده بودن موضوع می‌افزاید. در این مقاله قصد داریم اصول و قواعد مهم این بیمه را مورد بررسی قرار دهیم.

1-شرایط مسئولیت و مقدار آن در موضوع بیمه های مسئولیت

نکته اول: حتما در رابطه با مقدار مسئولیت و شرایط آن، دقت لازم را داشته باشید.

همانگونه که گفتیم، در بیمه مسئولیت، بیمه گذار در یک حادثه ای مسئول شناخته می‌شود و جبران خسارت بر عهده بیمه گر خواهد بود. نمونه بارز این امر، بیمه مسئولیت دارندگان وسایل نقلیه است. با این حال باید توجه داشت که مباحث مربوط به مسئولیت مدنی، ساده نیستند و به عوامل مختلفی بستگی دارند. مثلا تعیین میزان خسارت بر عهده دادگاه است. بنابراین نکاتی چند را مدنظر داشته باشید:

فعالیت های مشمول این بیمه را به دقت مشخص کنید.  مثلا در یک کارگاه صنعتی کاملا معلوم شود که فعالیت های کارفرما در جهت تولید وسایل صنعتی مشمول بیمه مسئولیت خواهد گردید.

 پس اگر در این راستا خسارتی به اشخاص وارد شد، بیمه گر باید آنرا پرداخت کند. بهترین عقود بیمه، عقودی هستند که دامنه فعالیت های تحت پوشش را افزایش دهند. از سوی دیگر در این بیمه ها معمولاً حوادث مستمر بیمه نمیشوند. 

در بیمه مسئولیت، فعالیت های مجرمانه و عمدی تحت پوشش قرار نمیگیرند. مثلا اگر شخصی به عمد با خودروی خود دیگری را زیر بگیرد، نه تنها عملش مجرمانه است، بیمه نیز خسارات وی را جبران نخواهد نمود.

2-چه افرادی تحت پوشش بیمه مسئولیت هستند؟

نکته دوم: بررسی کنید که آیا غیر از بیمه گذار، اشخاص دیگری نیز تحت پوشش بیمه مسئولیت هستند یا نه.

مثلا ممکن است علاوه بر صاحب کارگاه، مسئول کارگاه نیز مشمول چنین پوششی قرار بگیرد. یا در رابطه با وسائل نقلیه، علاوه بر دارنده وسیله نقلیه، راننده نیز میتواند از این پوشش استفاده کند. سعی کنید از بیمه نامه هایی استفاده کنید که علاوه بر بیمه گذار، اشخاص دیگری نیز مشمول آن باشند.

3-بررسی استثنائات مسئولیت های بیمه گر در عقد بیمه

نکته سوم: استثنائات مسئولیت های بیمه گر را در عقد بررسی نمایید.

مواردی هستند که در صورت بروز خسارت از جانب بیمه گذار، شرکت بیمه مسئولیتی جهت پرداخت وجه بیمه را ندارد. مثال های چندی را می‌توان راجع به این موارد بیان نمود. در ماده 2 قانون بیمه اجباری وسایل نقلیه بیان شده است که: کلیه اشخاصی که به سبب حادثه، دچار زیان هایی مالی یا بدنی می‌شوند، ثالث تلقی میگردند و باید خسارات شان جبران شود بغیر از موارد زیر:

شخص بیمه گذار و راننده وسیله نقلیه

کارکنان بیمه گذار در حین انجام وظایف

همسر و اولاد و اولاد اولاد، پدر و افراد تحت تکلف بیمه گذار در صورتی که سرنشین وسیله نقلیه باشند

بدین ترتیب باید به دقت بررسی نمود که تعهدات بیمه گر نسبت به بیمه گذار در چه مواردی استثنا می‌پذیرد. مثلا آیا در فرض مسئولیت کارفرما، خسارات وارده بر کارگران روزمزد، خسارات وارده بر ثالث محسوب میشود یا نه؟ اگر این کارگران ثالث باشند، خسارات آنها از جانب بیمه گر پرداخت خواهد شد وگرنه بیمه گر چنین تعهدی را نخواهد داشت.

4-بررسی سقف تعهدات بیمه مسئولیت و مدت تعهدات

نکته چهارم: سقف تعهدات بیمه گر و مدت آنرا بررسی نمایید.

گفتیم که میزان مسئولیت مدنی توسط دادگاه تعیین میشود و این مرجع پس از بررسی ارکان مسئولیت و وقایع بوجود آمده، میزان مسئولیت را تعیین خواهند نمود. به دلیل آنکه در هنگام وقوع خسارت نمیتوان میزان خسارات را به نحو قطعی پیش بینی نمود، فلذا شرکت های بیمه در رابطه با بیمه های مسئولیت سقف دارند . مثال این امر هم بیمه اجباری دارندگان وسایل نقلیه است که سقف تعهد شرکت بیمه را مشخص نموده و بیشتر از آن، خود بیمه گذار مسئول خواهد بود. بهتر است هنگام عقد بیمه مسئولیت، سقف تعهدات شرکت بیمه را مورد بررسی قرار دهید.

مورد دیگر آنکه عقد بیمه عقدی است که در طول زمان استمرار دارد و بیمه گر تا همیشه مسئول پرداخت خسارات نیست. بنابراین اگر در طول مدت شخص بیمه گذار مسئول شناخته شود، شرکت بیمه مسئول است. ولو آنکه بعدا این امر مشخص گردد. با این حال ممکن است عامل بروز حادثه در زمان وقوع عقد ایجاد شود اما خسارت پس از اتمام عقد ایجاد گردد. 

مثلا شرکتی کالایی را تولید کرده است و پس از 6 ماه کالا به فروش میرود اما به دلیل نقص موجود در کالا، چند ماه پس از خرید این امر آسیبی به خریدار وارد میکند. در این زمان نیز عقد بیمه به اتمام رسیده است. در این حالت به نظر میرسد که تولید کننده مسئول است؛ چرا که این تقصیر در زمان وجود عقد صورت گرفته است. با این حال حتما در عقود بیمه مسئولیت مدنظر داشته باشید که آیا زمان وقوع خسارت باید در بازه زمانی عقد باشد یا تقصیر مرتکب میبایست در این بازه صورت پذیرد؟ طبیعتاً حالت دوم مطلوبیت بیشتری خواهد داشت.   
 

5-بررسی تعیین خسارت و هزینه طرح دعوا در بیمه های مسئولیت

نکته پنجم: در رابطه با دعوای مسئولیت، علاوه بر تعیین خسارت، هزینه طرح دعوا نیز بر افراد بار میشود. بهتر است در این رابطه به قرارداد بیمه توجه نمایید.

مثلا اگر علی صاحب کارگاهی باشد و به ثالثی صدمه بزند، در این حالت ثالث علیه وی طرح دعوا کرده و علاوه بر جبران خسارت، هزینه های طرح دعوا از قبیل کارشناسی و حق الوکاله را نیز ممکن است درخواست کند. 

حال باید دید آیا در قرارداد بیمه، چنین امری لحاظ شده است یا نه؟ یعنی هزینه های طرح دعوا از جانب بیمه گر پرداخت می‌شود یا اینکه تعهد وی تنها پرداخت خساراتی است که از جانب بیمه گذار وارد شده است؟ بهتر است هنگام انعقاد عقد به این مورد نیز توجه داشته باشید.

توصیه پایانی

همانگونه که در مقالات دیگر نیز اشاره کردیم، بحث های مسئولیت مدنی مباحث ساده ای نبوده و می بایست وجود مسئولیت و مقدار آن در دادگاه ثابت شود. بهتر است قبل از انعقاد عقود مهم در رابطه با بیمه مسئولیت، با یک متخصص یا مشاور حقوقی مشورت نمایید تا خیالتان از بابت جبران خسارات راحت باشد. ما در مجموعه هم وکیل، دانش خود را در اختیار شما قرار می‌دهیم.