نکات مهم در رابطه با بیمه مسئولیت دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی

در این مقاله به موضوع بیمه مسئولیت دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی می پردازیم. در مقالات سابق راجع به ویژگی های بیمه و قواعد ناظر بر انواع و اقسام بیمه ها صحبت کردیم. گرچه بیمه و قرارداد های مرتبط با آن بخش جدایی ناپذیری از زندگانی ما‌ را تشکیل می‌دهند، با این وجود یک نوع خاص از بیمه به عنوان شایع ترین نوع بیمه شناخته می شود و آنهم بیمه مسئولیت دارندگان وسایل نقلیه می باشد.  
 

طرفین عقد در بیمه خسارت وسایل نقلیه موتوری

 به دلیل خطراتی که وسایل نقلیه موتوری زمینی دارا میباشند، قانونگذار بیمه مسئولیت وسایل نقلیه موتوری را الزامی تلقی نموده است. با این وجود باید توجه داشت که قواعد مهم این نوع بیمه، همان قواعد بیمه مسئولیت است. حال به طرفین این عقد بیمه می‌پردازیم:

در قانون بیمه اجباری مصوب سال 1395 بیان شده است که دارنده وسیله نقلیه موتوری باید بیمه نامه ای را تهیه نماید و به موجب آن بیمه نامه، اگر خساراتی به ثالث برسد، شرکت بیمه مسئول پرداخت خسارت به زیان دیده خواهد بود. حال باید دید دارنده منظور چه کسی است. در تبصره 1 ماده 2 به این امر اشاره شده که دارنده وسیله نقلیه موتوری زمینی، اعم است از مالک و متصرف وسیله نقلیه. پس اگر شخصی مالک خودرویی باشد اما کسی که از خودرو استفاده می‌نماید فرزندش باشد، در این حالت فرزند میتواند نسبت به تحصیل بیمه نامه مسئولیت اقدام نماید

وضعیت پرداخت شرکت های بیمه در مورد خسارت وارد به ثالث

پرسش : شرکت بیمه در چه مواردی باید خسارات وارده به ثالث را جبران نماید؟

میزان این مسئولیت نسبت به قواعد عمومی مسئولیت مدنی بیشتر است. می‌دانیم که طبق اصول مسئولیت، شخص زمانی مسئول تلقی می‌شود که با تقصیر خود ضرری را به دیگری وارد آورده باشد. این در حالی است که در بیمه نامه مسئولیت دارندگان، حتی اگر راننده یا دارنده مرتکب تقصیر نشده باشند و خسارت به آنان منتسب نباشد، باز بیمه گر مسئول جبران خسارات خواهد بود. 

مثلا اگر خودروی علی در حالت پارک شده، به دلیل نقص فنی در خیابان آتش بگیرد و به مغازه شخصی آسیب بزند، با وجود آنکه حادثه به علی منتسب نیست، باز جبران خسارت از طریق بیمه صورت خواهد گرفت. این امر در ماده 4 قانون بیمه اجباری بیان شده است:

در صورت وقوع حادثه یا خسارات بدنی و مالی برای دیگران، اگر وسیله نقلیه مسبب حادثه دارای بیمه نامه باشد، جبران خسارات در حدود این قانون بر عهده بیمه گر است.

دایره حوادثی که مشمول این ماده قرار گرفته بسیار وسیع است و شامل تصادف، سرنگونی وسیله نقلیه، آتش سوزی، انفجار و... می ‌شود. پس اگر سیلی بیاید و ماشین به سبب سیل حرکت کند و به خانه شخصی آسیب بزند، با وجود عدم انتساب به مالک خودرو، باز شرکت بیمه مسئول خواهد بود. به بیان ساده، صرف وجود یک ماشین باعث می‌شود که خسارات ناشی از خودرو، توسط بیمه گر جبران شود.

اگر حادثه به شخصی منتسب باشد، تکلیف چیست؟

در این حالت طبق ماده 16 قانون بیمه اجباری خسارات وارده شده به ثالث، اگر خساراتی منتسب به یک شخص باشد، در این حالت باز بیمه گر مسئول جبران خسارت زیان دیده می‌باشد اما میتوان پس از جبران به شخصی که حادثه منتسب به وی بوده است مراجعه نماید. مثلا به دلیل عملیات راهسازی و نبود علائم مناسب، یک خودرو به خودروی دیگری برخورد می‌کند. در این حالت شرکت بیمه خسارت خودروی دوم را میدهد اما پس از جبران علیه پیمانکار یا شهرداری اقامه دعوا خواهد نمود.
 

تفاوت خسارت جنسیت یا دین زیان دیده در تصادف ها

نکته :میزان خسارات پرداختی ربطی به جنسیت یا دین زیان دیده نخواهد داشت.

طبق ماده 10 قانون، بیمه گر باید خسارات وارده به اشخاص را بدون توجه به جنسیت و دین تا سقف مقرر در بیمه نامه پرداخت کند. بدین ترتیب فرقی نمیکند که زیان دیده مرد باشد یا زن. در هر صورت سقف مشخصی از خسارت به وی پرداخت خواهد شد. این امر در حالی است که در رابطه با مبحث دیات در قانون مجازات، دیه زن نصف مرد است .

وضعیت هزینه های درمان مصدومین حوادث رانندگی

نکته : هزینه های درمان مصدومین حوادث رانندگی، به نحو رایگان محاسبه خواهد شد.

این امر از این بابت بیان گردید که ممکن است این شبهه برای افراد پیش آید که اگر در تصادفی، یکی از اعضای بدن شخص صدمه ببیند، ِآیا باید علاوه بر دیه، هزینه های درمان وی را نیز پرداخت یا آنکه بیمه‌گر تنها مکلف به پرداخت دیه اعضا می‌باشد؟

در این رابطه طبق ماده 35 قانون بیمه اجباری و ماده 30 قانون تنظیم بخشی از مقررات دولت، 10% از بیمه ای که توسط اشخاص برای بیمه نامه پرداخت میشود در اختیار مراجع درمانی قرار میگیرد تا آنها در ازای این مبلغ، به نحو رایگان اشخاص  مصدوم را مورد معالجه قرار دهند.

 به بیان ساده تر، یک سری مراکز دولتی و رایگان وجود دارد که مصدومین حوادث رانندگی میتوانند به آنها مراجعه کنند و طبق نص قانون" وزارت بهداشت موظف است اقدامات لازم برای درمان بدون قید و شرط و فوری مصدومان حوادث رانندگی را در همه مراکز دولتی و غیر دولتی فراهم آورد".

حال اگر شخص مصدوم به این مراکز نرفت، مثلا به یک مرکز خصوصی برای درمان مراجعه کرد، در این صورت به اندازه هزینه درمان دولتی، به وی پول پرداخت خواهد شد و مابقی توسط خود مصدوم پرداخت خواهد گردید. 

مثلا اگر هزینه درمان در مراکز دولتی 50 میلیون باشد و شخص در مرکز خصوصی،70 میلیون پرداخت کند، به اندازه 50 میلیون از وی پولی دریافت نخواهد شد و 20 میلیون مابقی از شخص اخذ خواهد گردید. مرکز خصوصی نیز برای دریافت مابقی مبلغ به وزارت بهداشت مراجعه خواهند کرد.

میزان پرداخت خسارت بیمه گر به زیان دیدگان

نکته :میزان پرداخت خسارت از جانب بیمه‌گر در رابطه با خسارات وارده به سرنشینان، محدود به سرنشینان مجاز وسیله نقلیه است.

این مقدار مجاز در مورد وسایل نقلیه سواری 4 نفر است. حال اگر وسیله نقلیه ای بیش از 4 نفر ظرفیت داشت و خساراتی به همه سرنشینان وارد گردید، تکلیف چیست؟

در این صورت میزان خسارات میان آنان تقسیم خواهد شد. مثلا اگر 5 نفر باشند به هر کدام به اندازه چهار پنجم از خسارات کل داده شده و مابقی را میتوان از صندوق تأمین خسارت های بدنی اخذ نمود. جنین و اطفال زیر دو سال مازاد بر ظرفیت محاسبه خواهند شد.

وضعیت پرداخت خسارت بیمه گر به اشخاص خارج از وسیله نقلیه

نکته :خسارات وارده بر اشخاص خارج از وسیله نقلیه، تا سقف مشخصی از جانب بیمه گر پرداخت خواهند شد.

این میزان به اندازه حداکثر ده برابر سقف تعهدات بدنی بیمه نامه است. سقف تعهدات بدنی حداقل به اندازه دیه مرد مسلمان در ماه های حرام است. این مبلغ، بین زیان دیدگان تقسیم میشود. مثلا اگر یک خودرو موجب آسیب به چند نفر شده باشد و هر کدام از آنان بیش از یک دیه را مستحق شده باشند، در این حالت اگر این تعهد کفاف آنها را بدهد، مشکلی نیست وگرنه بین آنان به نحو مساوی تسهیم میشود و بابت مابقی مبلغ خسارت میتوانند به صندوق تأمین خسارت های بدنی مراجعه کنند

توصیه پایانی

بیمه مسئولیت دارندگان وسایل نقلیه در سال های اخیر با تغییراتی همراه بوده است و حقوقدانان و مردم عادی با بسیاری از این موارد آشنایی کافی را ندارند. بهتر است هنگام انعقاد عقد و یا بروز حادثه، به یک مشاور متخصص حقوق بیمه مراجعه نمایید. ما در هم‌وکیل این امر را برای شما آسان کرده ایم.