شیوه ی اجرای حکم زمانی که محکوم به انجام عمل معینی است

در محکومیت هایی که موضوع آن ها انجام عمل معینی است گاه انجام آن توسط شخصی غیر از محکوم علیه نیز امکان پذیر است؛ در این نوشتار خواهیم دید شیوه ی اجرای حکم در این دسته از اعمال به چه صورت است.

مقدمه موضوع شیوه ی اجرای حکم زمانی که محکوم به انجام عمل معینی است

احکام محکومیتی که موضوع آن یا در اصطلاح حقوقی خود "محکوم به" ان اعمالی چون تحویل یک مال، پرداخت وجه نقد و یا تخلیه و امثالهم باشد، در صورتی که محکوم علیه ان را به رغبت خود ایفاء ننماید با اجرای اجباری ان ها توسط واحد اجرای احکام نیز کمال مطلوب محکوم له( کسی که حکم به نفع او صادر شده است) تامین می شود به طور مثال برای وصول وجه نقد اموال وی بازداشت شده، به فروش می رسد و یا ملک مورد حکم توسط قوای قهریه تخلیه می شود و ... اما دسته ی دیگری از احکام وجود دارند که موضوع انها انجام عمل معینی توسط محکوم علیه است و می توان گفت محکوم له در حالتی به کمال مطلوب خویش میرسد که حکم با رغبت و رضا توسط محکوم علیه اجرا شود مثل زمانی که مهندس ساختمانی طی قرارداد متعهد به ساختن یک اپارتمان شده است. 

زمانی که وی از انجام این عمل مشخص امتناع نماید و محکوم له را وادار به مراجعه به محاکم قضایی سازد، حکم محکومیتی که صادر می شود ناظر به انجام موضوع تعهد توسط محکوم علیه یعنی مهندس ساختمان است و در صورتی که وی با به کارگیری مهارت و تخصص خویش محکوم به را انجام و تحویل می دهد می توان گفت مقصود محکوم له نیز تامین شده است. 
 

شیوه ی اجرای حکم در اعمال مادی

به موجب ماده 47 قانون اجرای احکام مدنی چنانچه موضوع محکوم به انجام یک عمل مشخصی باشد و محکوم علیه اقدامی جهت اجرای ان ننماید و از ان سو انجام ان توسط شخص دیگری مقدور باشد، محکوم له مخیر است دو راه را انتخاب کند؛ یا حکم را تحت نظارت دادورز اجرا به وسیله ی شخص دیگری اجرا نموده و هزینه های ان را از محکوم علیه اخذ کند و یا بدون انجام ان عمل مشخص صرفا هزینه های ان را از محکوم علیه مطالبه کند. در هر یک از دو روش فوق دادگاه با تحقیقات مربوطه و عنداللزوم اخذ نظر کارشناس هزینه دقیق را تعیین نموده و وصول ان تابع مقررات معمول برای وصول محکوم به نقدی می باشد. 

انجام عمل توسط شخصی به جز محکوم علیه در فرآیند اجرای احکام به چه ترتیب است؟

گزینه اول محکوم له همانطور که در ماده 47 مقرر گشته است، اجرای عمل توسط شخص دیگر و اخذ هزینه ی ان از محکوم علیه است برای نمونه چنانچه محکوم به ساختن اپارتمان باشد مهندس دیگری تحت نظر دادورز اجرای حکم ان را انجام داده و هزینه انجام نیز بر عهده ی محکوم علیهی است که در اصل تکلیف انجام بر دوش او بوده است. 

چنانچه نوع عمل به گونه ای باشد که توسط محکوم له نیز قابل اجرا باشد، خود ان را انجام داده و هزینه های ان را نیز از محکوم علیه اخذ می کند. باید گفت دریافت هزینه در صورتی است که انجام عمل مستلزم همکاری محکوم علیه یا شخص دیگری غیر از بوده و افزون بر ان نیز هزینه هایی در رابطه با ان وجود داشته باشد. پس در فرضی که به عنوان مثال محکوم علیه، محکوم به  تحویل یک سند گردیده و از تحویل ان امتناع می ورزد با دستور دادورز اجرا، با مراجعه محکوم له به اداره ثبت، سند المثنی صادر می شود و شاید هزینه ی خاصی نیز به ان تعلق نگیرد. 

گرفتن هزینه بدون انجام عمل 

پرسش : قسمت دوم ماده 47 قانون اجرای احکام چه چیزی را بیان می کند ؟

به موجب قسمت دوم ماده 47 قانون اجرای احکام هرگاه محکوم به یک فعل مادی باشد و محکوم علیه از اجرای ان سر باز زند و از ان سو عملی باشد که توسط شخص دیگری نیز قابل انجام باشد، محکوم له می تواند از اجرای ان صرف نظر کرده و تنها هزینه های انجام ان را از محکوم علیه اخذ کند. برای تعیین چنین هزینه ای دادگاه در صورت لزوم با جلب نظر کارشناس متخصص در ان حوزه ی مشخص اقدام نموده و پس از مشخص شدن ان دستور پرداخت را توسط محکوم علیه صادر می نماید. 

چنین هزینه ای در همان پرونده اجرایی و بدون نیاز به تشکیل پرونده ی مجزا از محکوم علیه دریافت شده و در اختیار محکوم له قرار می گیرد مثل زمانی که موضوع حکم تادیه وجه نقد باشد. فلذا در صورتی که محکوم علیه خود نسبت به پرداخت ان هزینه اقدام ننماید همانند سایر محکومیت های مالی با معرفی اموال او به میزان هزینه ی تعیین شده،  توقیف گردیده و از محل فروش انها نیز ان مبلغ وصول و در وجه محکوم له پرداخت می شود. 

باید گفت انتخاب شیوه ی اول یعنی انجام عمل توسط سایرین ممکن است با دشواری هایی رو به رو باشد فلذا راه دوم یعنی صرف مطالبه هزینه انتخاب اکثریت است.

سخن پایانی

نظر به اینکه مرحله اجرای احکام زمان بر بوده و از پیچیدگی های زیادی نیز برخوردار است پیشنهاد می شود چنانچه با مسئله ای در این مرحله مواجه هستید حتما از وکیل دادگستری کمک بگیرید.