بررسی جرم خودداری راننده از کمک به مصدومین و جرم رانندگی بدون گواهینامه

در این مقاله به بررسی جرم خودداری راننده از کمک به مصدومین می پردازیم. در ادامه بررسی جرائم مرتبط با تخلفات رانندگی، در این مقاله قصد داریم که به دو جرم دیگر که مرتبط با تخلفات رانندگی میباشد، اشاره کنیم. گرچه میزان اهمیت این جرائم به اندازه جرائم دیگر مرتبط با تخلفات رانندگی نیست اما نوعاً در فضای جامعه شایع است   پیشنهاد میشود مقاله بررسی جرایم مرتبط با تخلفات رانندگیرا مطالعه نمایید.

جرم خودداری راننده از کمک به مصدوم

این جرم در ماده 719 قانون مجازات مورد اشاره قرار گرفته است:

هرگاه مصدوم احتیاج فوری به کمک داشته باشد و راننده وسیله نقلیه با وجود آنکه امکان رساندن مصدوم به مراکز درمانی را دارد، از این کار خودداری کند یا از مأمورین انتظامی استمداد نطلبد و یا صحنه حادثه را ترک کند، در این صورت حسب مورد به بیش از دو سوم حداکثر مجازات های مقرر در مواد سابق محکوم خواهد شد.

منظور از مجازات های مقرر در مواد سابق، مواردی است که راجع به قتل غیر عمد ناشی از تخلفات رانندگی و همچنین جراحات بدنی ناشی از تخلفات بیان نمودیم (بهتر است به مقالات دیگر مجموعه در رابطه با جرائم ناشی از تخلفات رانندگی مراجعه نمایید). مثلا شخصی تصادف کرده است و به دیگری صدمه زده اما با وجود آنکه میتوانسته مصدوم را به بیمارستان برساند، از انجام این کار خودداری کرده و صحنه حادثه را ترک نموده است. در این صورت وی به بیش از دو سوم حداکثر مجازات مقرر محکوم خواهد شد.

بنابراین خودداری از کمک به مصدوم موجب میشود که مجازات شخص تشدید گردد.

نکات لازم در خصوص جرم خودداری راننده از کمک به مصدوم

1) زمانی میتوان حکم به تشدید مجازات داد که راننده طبق موارد گفته شده در مقالات سابق، مقصر باشد و مثلا مرتکب بی احتیاطی و بی مبالاتی گردد. پس اگر راننده ای مقصر نباشد اما مصدوم را رها کند، دیگر مشمول ماده نخواهد بود.

2) مجرم بودن عمل منوط به این است که راننده وسائل نقلیه موتوری باشد نه غیر موتوری. پس اگر یک دوچرخه سوار به شخصی بزند و شخص مصدوم شود اما نامبرده وی را به بیمارستان نرساند، مشمول این مجازات نخواهد شد( مگر آنککه ترک فعل وی نوعاً منجر به مرگ شخص شود که ممکن است حتی مجازات قتل عمد را نیز بدنبال داشته باشد).

3) وضعیت مصدوم باید به نحوی باشد که نیاز به کمک فوری داشته باشد و راننده نیز نوعا از این امر با خبر باشد. در این ماده در حقیقت ترک فعل هم جرم انگاری شده است. یعنی اگر شخص با وجود نیاز مصدوم از ارائه کمک خودداری کند، مجازات وی تشدید خواهد شد. اما اگر وضعیت مصدوم به حدی باشد که نیاز به کمک فوری ندارد، مجازات این ماده در مورد وی اجرا نخواهد شد. مثل آنکه شخصی با سرعت 20 کیلومتر در ساعت، به یک عابر پیاده جوان بخورد و بعد صحنه را ترک کند. 

4) اگر مصدوم بر اثر امر دیگری فوت نماید، دیگر راننده به موجب این ماده با تشدید مجازات مواجه نخواهد شد. مثل فرضی که راننده از صحنه فرار کرده است اما مصدوم به دلیل خطای پزشکی فوت نموده.

5) اگر امکان کمک از جانب راننده نبود، دیگر وی مجازات نمی‌شود. مثل حالتی که راننده بر اثر حادثه خود مصدوم شده است و نمیتواند مصدوم را به بیمارستان یا مراکز درمانی برساند. با این حال اگر با وجود مصدومیت، صحنه را ترک کند باز موجبی برای تشدید مجازات وی خواهد بود.

6) اگر ترک فعل راننده نوعاً منجر به مرگ مصدوم شود و قاضی چنین امری را احراز نماید، در این صورت میتوان حتی به جرم قتل غیر عمد یا عمد مرتکب را تحت تعقیب قرار داد.

پرسش : اگر راننده به نحوی به مصدوم کمک کند، حکم چیست؟

در این صورت طبق مقررات تخفیف جرم عمل شده و مجازات وی تخفیف میابد.

پرسش : اگر به سبب علل قهری، از خودروی راننده صدمه ای به دیگری وارد شود، حکم قضیه چیست؟

اگر که حادثه منتسب به علل قهری باشد، در آنصورت دیگر راننده ضامن نیست اما اگر راننده با علم به وجود علل قهری، احتیاط های لازم را ننموده باشد، در این صورت ضامن دیه خواهد بود. مثل آنکه وی میدانسته در یک منطقه سیلی خواهد آمد اما ماشین را در جای بدی پارک کرده و به دلیل وقوع سیل، ماشین به عابر پیاده ای خورده و وی فوت میکند. در این صورت وی ضامن دیه خواهد بود.

جرم رانندگی بدون گواهینامه مخصوص

وجود گواهینامه برای اشخاص از جمله ضروریات زندگی عادی است و نوعاً افراد این مورد را در نظر دارند. با این حال ممکن است اقلیت محدودی وجود داشته باشد که بدون داشتن گواهینامه مخصوص، اقدام به رانندگی با وسایل نقلیه می‌نماید. در این حالت قانونگذار فعل این افراد را جرم انگاری کرده است.

طبق ماده 723 قانون مجازات، اگر شخصی بدون گواهینامه اقدام به رانندگی یا تصدی وسایل نقلیه کند و یا با وجود حکم دادگاه مبنی بر ممنوعیت از رانندگی، اقدام به رانندگی نماید، به حبس تا دو ماه محکوم خواهد شد یا آنکه مجازات نقدی به اندازه یک میلیون ریال میپردازد یا اگر قاضی تشخیص داد، به هر دوی این مجازات ها محکوم خواهد گردید.  اگر این جرم مجدداً از جانب وی تکرار شود، به حبس از دو ماه تا شش ماه محکوم خواهد شد.

البته به موجب تصویب نامه های مرتبط با تعدیل مجازات، میزان مجازات نقدی موضوع این ماده به ده میلیون ریال افزایش یافته است.

نکته مهم در مورد جرم رانندگی بدون گواهینامه مخصوص : 

باید توجه داشت که منظور از گواهینامه، گواهینامه مخصوص آن خودرو یا وسیله نقلیه است. مثلا شخصی که گواهی نامه پایه 3 دارد نمیتواند پشت لیفتراک بنشیند یا آنکه کامیونی را به گردش در آورد. این امر جرم محسوب خواهد شد.

پرسش : اگر مهلت گواهی نامه تمام شود تکلیف راننده چیست؟

نکته دوم: اگر مهلت گواهی نامه ای تمام شود، به معنای آن نیست که شخص مرتکب جرم موضوع این ماده شده است. یعنی گواهی نامه از اعتبار نمی افتد اما تخلف انتظامی مرتکب شده است( یعنی باید جریمه دهد).

توصیه پایانی

مباحث مربوط به خودداری از کمک به مصدومین به دلیل آنکه مبتنی بر بحث های اثباتی میباشند، نیاز به تخصص فرد در حقوق جزا دارد. بهتر است قبل از طرح موضوع در دادگاه ها، با یک وکیل یا مشاور متخصص مشورت نمایید. ما در هم‌وکیل یاری گر شما خواهیم بود.