ابطال سند مالکیت معارض 

چنان چه دو سند مالکیت چه به صورت جزئی یا کلی از حیث مالکیت یا از نظر حدود ملک یا حقوق آن تعارضاتی داشته باشند این تعارض باید در هیأت نظارت بررسی و محرز شود. به سند مالکیتی که جدید تر به ثبت رسیده سند مالکیت معارض می گویند به عبارت دیگر آن سندی که زود تر ثبت شده است تا زمانی که به وسیله ی مراجع قضایی ابطال نگردد معتبر می باشد و هر سندی که بعد از آن ثبت می شود سند مالکیت موخر بوده و تا زمانی که مراجع قضایی نسبت به  صحت آن رأی صادر نکرده اند معتبر نمی باشد و در این زمان ابطال سند مالکیت معارض مطرح می شود. 

مرجع هیأت نظارت در امور ثبتی چه مرجعی می باشد؟

 برای رسیدگی به اشتباهات و اختلافات امور ثبتی مرجعی تحت عنوان هیأت نظارت تشکیل شده است. این هیأت متشکل از دو قاضی و مدیر ثبت استان یا کفیل ثبت استان یا معاون وی تشکیل می شود. این هیأت دارای یک عضو علی البدل هم می باشد که از کارمندان ثبت انتخاب می شود. 

هیأت نظارت در هر استان هفته ای دو جلسه تشکیل می دهد و در این جلسات به اشتباهات و اختلافات ثبتی رسیدگی می نماید. 

منظور از اشتباهات ثبتی چیست؟

به موجب قانون اشتباهات ثبتی به اشتباهاتی گفته می شود که در جریان عملیات ابتدایی ثبت و قبل از ثبت ملک ایجاد شده و در موقع ثبت در دفاتر املاک هیچ توجهی به آن نشده و سپس در اداره ی ثبت متوجه آن اشتباهات شده اند.

 این اشتباهات به هیأت نظارت ارجاع شده با بررسی هیأت نظارت در صورت احراز اشتباه و چنان چه این اشتباه حقوق اشخاص را تضیع نکرده باشد به دستور هیأت نظارت اشتباه رفع و اصلاح می شود. اما اگر این اشتباهات ثبتی موجب تضیع حقوق اشخاص شده باشد به ذی نفع اخطار داده شده و وی می تواند برای احقاق حق خود به مرجع قضایی اقدام نماید و بعد از رأی نهایی رفع اشتباه و اصلاح به دستور اداره ی ثبت انجام خواهد شد. 

منظور از سند مالکیت معارض چیست؟ 

منظور از سند مالکیت معارض در واقع همان ابطال سند مالکیت معرض می باشد. یعنی تمام یا بخشی از یک ملکی در دو سند مالکیت ثبت شده باشد. مثلاً یک ملک مشخصی امروز در دفتر اسناد رسمی به موجب تنظیم سند رسمی در مالکیت شما در آمده و دو روز دیگر همان ملک در دفتر اسناد رسمی به موجب سند رسمی در مالکیت شخص دیگر قرار گیرد.

یعنی برای یک ملک دوبار سند مالکیت صادر شده که در این گونه موارد سند مالکیتی که ابتداء در دفتر اسناد رسمی ثبت شده معتبر است و سند مالکیت بعدی به دلیل معارض بودن با سند مالکیت قبلی از اعتبار ساقط است و به آن سند، سند مالکیت معارض گفته می شود.

ابطال سند مالکیت معارض چیست؟

اداره ی ثبت موظف است در صورت وجود سند مالکیت معارض هر دو ی اسناد مالکیت یعنی هم سند اولیه و هم سند دوم به دفتر اسناد مربوطه ارجاع دهد  و این رویه را با ارسال مأمورین اداره ی ثبت به جهت تعیین نقشه برداری و حدود ملک و اجرای عملیات کارشناسی و ارائه ی گزارش آن به ضمیمه ی پرونده برای هیأت نظارت ارجاع می دهد.

هیأت نظارت با بررسی این پرونده در صورت احراز صحت سند مالکیت اول اقدام به ابطال سند مالکیت دوم می نماید . چرا که تعارض اسناد مالکیت در هیأت نظارت و سپس در شورای عالی ثبت رسیدگی می شود. بدی صورت که تصمیم هیأت نظارت در شورای عالی ثبت قاتبل تجدید نظر می باشد.

یعنی بعد از رأی هیأت نظارت به ذی نفع اطلاع داده می شود که می تواند ظرف مدت 20 روز نسبت به تصمیم هیأت نظارت در شورای عالی ثبت اعتراض نمیاد. با اعتراض ذی نفع در شورای عالی ثبت این شورا در خصوص رأی هیأت نظارت اقدام به بررسی و صدور رأی می نماید و در صورت تائید هیأت نظارت و احراز سند مالکیت معارض  این موضوع به وسیله ی اداره ثبت به دارنده سند مالکیت دوم اعلام می شود و به وی ابلاغ می شود که اگر ظرف مدت دو ماه به تصمیم شورای عالی ثبت اعتراضی در دادگاه های محل استقرار ملک نکند سند وی ابطال می شود. اما چنان چه ظرف این مدت به دادگاه صالح مراجعه و طرح دعوا بنماید اداره ثبت نمی تواند تا رأی نهایی دادگاه اقدامی بنماید.

موارد ابطال سند رسمی

برای ابطال سند رسمی شرایط خاص مقرر شده است:

1)گاهی ابطال سند رسمی مالکیت به موجب حکم قانون می باشد . در این خصوص ابطال سند رسمی مالکیت هیچ گونه تعارض و اختلافی و یا سند اول و دومی وجود ندارد و این اسناد به موجب قانون باطل می شوند. از جمله این اسناد مالکیت را می توان مالکیت اراضی موقوفات ، جنگل ها و مراتع، اراضی موات نام برد. 

2)ابطال اسنادی که به طور غیر واقعی و صوری صادر شده باشند. در این گونه موارد مالکی که سند رسمی مالکیت دارد می تواند سندی که به صورت صوری و غیر واقعی تنظیم شده است را در مراجع قضایی ابطال نماید. این گونه اسناد به دلیل عدم اعتبار به وسیله ی مراجع قضایی باطل می شوند.

3)ابطال اسناد به مجهول. این اسناد به اسنادی گفته می شودن که برای تصاحب اموال نا مشروع یا فریب افکار عمومی صادر شده اند. مثلاً اسنادی که به وسیله ی مهر های دولتی جعل شده اند یا اسناد جعلی دولتی مانند جعل گذر نامه، جعل کارت پایان خدمت، جعل مالکیت ملک، جعل مدرک تحصیلی و امثال آن ها.