شرایط وقوع جرم محاربه و مجازت جرم محاربه

جرم محاربه در چه شرایطی واقع می‌شود؟ به تاثیر آن در این موضوع می پردازیم. با وجود آنكه جرم محاربه افكار عمومی را بسیار خدشه دار كرده و مجازات های سنگینی را بدنبال دارد، احكام و شرایط تحقق آن برای اشخاص بسیاری ناشناخته بوده و نوعاً افراد با شرایط این جرم آشنایی كافی را ندارند. در این مقاله قصد داریم كه با بیان ساده به این جرم و شرایط خاص آن بپردازیم.

اركان سه گانه جرم محاربه و شرایط وقوع جرم محاربه

1)ركن قانونی جرم محاربه

2) ركن مادی جرم محاربه

3) رکن روانی جرم محاربه

1)ركن قانونی جرم محاربه

محاربه جرمی است كه در آیات و روایت های متعددی به آن اشاره شده است. در آیه 33 سوره مائده، عبارت ((یحاربون الله و رسوله و یسعون فی الارض فساداً...)) بكار رفته است. بدین ترتیب، محاربه مبتنی بر مباحث فقهی و اسلامی بوده و تاسیس قانونگذار ایرانی نیست.

ركن قانونی محاربه ماده 279 قانون مجازات اسلامی است در این ماده میخوانیم كه:

محاربه عبارت است از كشیدن سلاح توسط شخص به قصد ناموس، مال، جان یا ارعاب آنها. به صورتی که منجر به نا‌امنی در محیط شود. اگر كسی با انگیزه شخصی، به سوی یك یا چند نفر سلاح بكشد، و عمل او جنبه عمومیت یافته نداشته باشد، محارب محسوب نمیشود. همچنین است فردی كه به روی مردم سلاح بكشد اما در اثر ناتوانی موجب سلب امنیت افراد نگردد.

در بیان ساده، محارب كسی است كه برای ترساندن و ارعاب مردم، سلاحی به روی آنان بكشد.

2) ركن مادی جرم محاربه

 نكات مهم در رابطه با ركن مادی جرم محاربه

نكته اول: ركن مادی این جرم، كشیدن سلاح است. در واقع جرم محاربه زمانی واقع می‌شود كه متهم به روی افراد سلاحی بكشد و به صرف دست به اسلحه بردن نمی‌توان وی را به اتهام محاربه مجازات نمود.

نكته دوم: در محاربه باید شخص سلاح بكشد و هدف او، اخلال در نظم و امنیت مردم باشد. یعنی با این سلاح كشیدن، مردم را تهدید كرده و آنها را بترساند( هدف تهدید مال، جان و ناموس مردم است یا ارعاب آنها). تهدید حاكمیت و دولت در قلمرو جرم بغی قرار میگیرد و این تفاوت را باید مدنظر قرار داد.

نكته سوم: در محاربه شخص باید به قصد ترساندن مردم سلاح بكشد نه به انگیزه شخصی. پس اگر الف با انگیزه انتقام جویی از ب، وارد محل كار وی شود و به روی او سلاح بكشد و بقیه هم از این عمل بترسند، جرم محاربه محقق نمی‌شود چون هدف وی عموم افراد نبوده است.

نكته چهارم: در محاربه شخص باید سلاحی را به روی افراد بكشد. پس استفاده از زور بازو یا استفاده از سنگ مشمول موضوع محاربه نیست. چرا كه عرفاً سلاح این موارد را در بر نمیگیرد و به امری اطلاق می‌شود که  صرفاً در دعوا و منازعه بکار برود مثل قمه، اسلحه گرم، شمشیر و...بنابراین اگر الف به قصد ترساندن چند کشاورز، یک بیل را به سمت آنان بگیرد، جرم محاربه محقق نخواهد شد چرا که بیل سلاح نیست.

آیا در محاربه شخص باید علاوه بر ترساندن، مردم را به قتل برساند و یا بکشد تا جرم محقق شود؟ یا آنکه صرف سلاح کشیدن برای تحقق جرم کافی است؟

در محاربه صرف سلاح کشیدن کفایت میکند و نیازی نیست که به افراد صدمه ای وارد شود.

نکته پنجم: محاربه از جمله جرائمی است که مقید به نتیجه است. یعنی شخص محارب را در حالتی مجازات می‌کنیم که عموم افراد از عمل وی ترسیده باشند و موجب نا امنی در محیط شود. بنابراین اگر پیرمردی با چاقو به جمعی حمله ور شود به قصد ترساندن آنها، به دلیل نداشتن توانایی بدنی، این امر منجر به ارعاب مردم نشده و جرم محاربه محقق نخواهد شد.

نکته ششم: در محاربه رابطه علیّت شرط است. به این معنا که ترس و هراس مردم ناشی از سلاح کشیدن محارب باشد. پس اگر الف بروی مردم سلاح بکشد اما مردم به دلیل دیگری مثل ورود کامیون به پیاده رو، بترسند، در این حالت جرم محقق نشده است.

3) رکن روانی جرم محاربه

محاربه یکی از جرائم عمدی است و باید برای احراز وجود آن، سوء نیت عام و خاص وجود داشته باشد

در رابطه با سوء نیت عام، اگر مرتکب با آگاهی نسبت به موضوع، سلاحی را از اراده به روی مردم بکشد، جرم محقق میشود(سوء نیت عام یعنی با علم و اراده آن عمل را انجام دهد).

در رابطه با سوء نیت خاص، اگر به قصد ایجاد رعب و هراس در مردم سلاح بکشد، سوء نیت خاص محقق شده و جرم واقع می‌گردد.( سوء نیت خاص یعنی مرتکب اراده رسیدن به نتیجه مجرمانه را داشته باشد) بنابراین اگر شخصی به قصد دفاع، سلاح بکشد مجازات محاربه در مورد وی صدق نخواهد کرد( ماده 280 قانون مجازات اسلامی)

مجازات جرم محاربه

در ماده 282 مجازات های محاربه نیز بیان شده است:

اعدام

صلب

قطع دست راست و پای چپ 

نفی بلد

طبق ماده 283، انتخاب هر كدام از موارد مذكور به صلاحدید قاضی خواهد بود.

نفی بلد حالتی است که شخص تحت مراقبت قرار گرفته و با دیگران معاشرتی نخواهد داشت. حداقل مدت تبعید( نفی بلد) در محاربه یک سال خواهد بود. اما اگر توبه کند، مدت تبعید وی به اتمام میرسد.

توصیه پایانی

محاربه از جمله جرائم مهمی است که مجازات های سنگینی را به دنبال دارد. بهتر است در مواجه با این جرم، با یک وکیل متخصص مشورت نمایید. همکاران ما در هم وکیل، شما را راهنمایی خواهند کرد.