جرم بغی چیست و مجازات جرم بغی چیست؟

طبق ماده 287 ق.م.ا، گروهی که در برابر اساس نظام جمهوری اسلامی قیامی مسلحانه ترتیب دهند مرتکب جرم بغی شده اند و باغی محسوب شده و در  صورتی که از سلاح استفاده کنند، اعضای آن به مجازات اعدام محکوم خواهند شد.

جرم بغی حاکی از رویکرد قانونگذار به مقابله با افرادی است که با روش های غیر عادی، به مقابله با حاکمیت میپردازند. به دلیل ماهیت حساسی که این جرم دارد، مجازات این جرم از جمله سنگین ترین مجازات های جزایی محسوب میشود. در این مقاله به بررسی جرم و شرایط خاص تحقق آن خواهیم پرداخت.

رکن قانونی جرم بغی

در معنای فقهی، بغی به معنای خروج از اطاعت امام معصوم یا حاکمی است که عدالت را بر پا میدارد.

تعریف جرم بغی طبق قانون مجازات اسلامی

در ماده 287 قانون مجازات اسلامی سال 1392، رکن قانونی جرم بغی بیان شده است. طبق مفهوم این ماده، گروهی که در برابر اساس نظام جمهوری اسلامی قیامی مسلحانه ترتیب دهند، باغی محسوب شده و در صورتی که از سلاح استفاده کنند، اعضای آن به مجازات اعدام محکوم خواهند شد.

به بیان ساده، جرم بغی یعنی قیامی که به نحو مسلحانه علیه نظام جمهوری اسلامی ایران صورت پذیرد. همانگونه که در مقاله محاربه بیان کردیم، در محاربه هدف شخص محارب عموم افراد است اما در جرم بغی، هدف حاکمیت و حکمرانان کشور هستند. این مهم ترین تفاوت این دو جرم محسوب میشود.

مجازات جرم بغی چیست؟

نکته : در ماده 287 قانون مجازات اسلامی سال 1392، به مجازات جرم بغی اشاره شده و آن اعدام است.

جرم بغی یکی از جرائم مستوجب حد محسوب میشود. با این حال باید به یک نکته توجه نمود و آن هم این است که در صورتی یک باغی به اعدام محکوم میشود که از سلاح استفاده کند. بنابراین، اگر یک گروهک قصد مقابله با حاکمیت را داشته باشد اما در این میان، افرادی مانند خدمه یا راننده وجود داشته باشند که از هیچ سلاحی استفاده نکرده باشند، در این صورت این اشخاص باغی محسوب نشده و از این لحاظ مجازات نخواهند شد. همچنین است حالتی که برخی از اعضای گروه، با وجود ایدئولوژی یکسان با سایر اعضا، از اسلحه استفاده نکنند.

رکن مادی جرم بغی

1)عملی که توسط گروه صورت می‌گیرد باید قیام مسلحانه باشد بنابراین، هر شخصی که در این گروه بوده و از سلاح استفاده کرده باشد، مشمول مجازات اعدام خواهد بود. بدیهی است که اگر چند نفر یک گروهک مخالف نظام تشکیل دهند و صرفاً به پخش اعلامیه مبادرت نمایند، اقدام آنها مشمول این ماده نخواهد بود( البته این امر به معنای مباح بودن عمل آنان نیست بلکه مشمول عناوین دیگری قرار خواهند گرفت).

2)این جرم، جرمی انفرادی محسوب نمی‌شود و باید توسط یک گروه ارتکاب یابد. گروه یک تعداد مشخصی افراد است که بیشتر از سه نفر بوده که منحصراً برای ارتکاب جرم تشکیل شده باشند یا آنکه پس از تشکیل، از هدف اولیه خود منحرف شده و هدف خود را ارتکاب جرم قرار داده باشند

نکته بعدی راجع به گروه آن است که این امر تنها افاده تعداد نمیکند و باید علاوه بر تعداد بالا، اعضای گروه نیز از هماهنگی و تشکیلاتی برخوردار باشند. مثلا رئیس و معاون مشخص باشد و دستورات لازم توسط این اشخاص داده شود. پس اگر چند نفر از مردم عادی بدون آنکه دارای تشکیلات باشند، در یک محل تجمع حاضر شده و سپس اقدام به مقابله با اساس نظام کنند، جرم باغی مشمول آنان نمی‌شود

نکته جالب توجه آن است که جرم بغی مستند به منابع اسلامی است و در فقه تنها شامل مسلمانان میشود با این حال در نص قانونی ما، این جرم بر همه افراد ایرانی، چه مسلمان و غیر مسلمان قابلیت انتساب را دارد.

3)جرم بغی از جمله جرم های مطلق است. یعنی همین که قصد براندازی نظام وجود داشته باشد، کافی است و حصول نتیجه در این جرم شرط نیست.

4)منظور از اساس نظام، بخش های نظام نیست. مثلا قوه مجریه اساس نظام محسوب نمیگردد بلکه موضوع جرم باید کلیت نظام باشد. همچنین است، اعضای سه قوه. یعنی برکشیدن سلاح علیه فرماندار یا نماینده دولت، نمیتواند موضوع این جرم قرار گیرد چرا که این امر در تقابل با کلیت نظام نیست. با توجه به این توضیحات، کلیت نظام را میتوان اسلامی بودن و جمهوری بودن آن معنا نمود.

رکن روانی جرم بغی

وجود سوء نیت عام برای تحقق این جرم شرط است. سوء نیت عام یعنی گروهی که باغی شده اند، کشیدن سلاح را از روی علم و اراده انجام دهند. یعنی با علم به اینکه اقدام آنها علیه جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. فلذا انجام عمل بدون علم یا بدون اراده (مثلا از سر اجبار) جرم نخواهد بود.

در این رابطه وجود سوء نیت خاص هم تا حدی لازم است. یعنی شخص با علم و اراده این قصد را داشته باشد که به مقابله با اساس جمهوری اسلامی ایران بپردازد.

پرسش : آیا نظامیان که ممکن است به سلاح دسترسی بیشتری داشته باشند، مشمول این مجازات قرار میگیرند؟

خیر نظامیانی که علیه جمهوری اسلامی ایران اقدامات مسلحانه انجام دهند، محارب محسوب خواهند شد( طبق ماده 22 قانون جرائم نیروهای مسلح مصوب سال 1382).

توصیه پایانی در خصوص جرم بغی

جرم بغی یکی از حساس ترین جرائم محسوب شده و مجازات سنگینی را بدنبال خواهد داشت. به دلیل حساسیت موضوع و مجازات، بهتر است در رابطه با این جرم، به وکیلی متخصص مراجعه نمایید. اگر نیاز به دریافت مشاوره تخصصی در این زمینه دارید شما می توانید از طریق لینک بالا درخواست مشاوره خود را ثبت نماید تا کارشناسان ما بتوانند زمینه برقراری مشاوره با وکلای متخصص را باشما را فراهم سازند.