اقرار چیست و چه اثری در اثبات دعوا دارد؟

در قانون ما برای پیروزی در دعاوی طرفین نیازمند ارائه دلایل نزد مرجع قضایی میباشند. این دلایل یا ادله در قانون مشخص گشته و احکام هر یک از آنان نیز بیان گشته است. یکی از این ادله اقرار بوده که به دلیل تأثیر فراوان آن در اثبات دعوی از آن به ملکه ادله یا توانا ترین دلیل نیز نام میبرند. پیشنهاد می شود. مقاله های اقرار در محکمه و اقرار خارج از محکمه و نقش اقرار در ادله اثبات دعوا را مطالعه نمایید.

منظور از شرایط صحت اقرار چیست؟

قانونگذار ایرانی در ماده 1259 قانون مدنی به تعریف اقرار پرداخته است. بر اساس این ماده اقرار یعنی آنکه فردی به ضرر خود و به نفع فردی دیگر حقی را علیه خود اعتراف یا اخبار کند.

اقرار برای آنکه صحیح تلقی گردد و اثرات قانونی در پی داشته باشد، نیازمند وجود شرایطی است که ذیلاً به توضیح این شروط میپردازیم.

تصدیق مقرله کیست؟

مقرله شخصی است که اقرار به نفع او صورت گرفته است و از اقرار نفع خواهد برد.برای نمونه چنانچه در دعوایی فرد اقرار کننده عنوان کند که وی ملک طرف مقابل را غصب نموده است، در این شرایط طرف مقابل مقرله نام دارد.

به طور کلی تصدیق مقرله بر اقراری که به نفع او صورت گرفته از شرایط مورد نیاز برای صحت اقرار نیست ، با اینحال در صورتیکه مقرله مفاد و محتوای اقرار را تکذیب کند، اقرار مزبور در حق او پیامدی نخواهد داشت.

منظور از اختلاف در سبب اقرار یعنی چه؟

اگر فرد اقرار کننده یا همان مقر و مقرله در سبب اقرار اختلاف داشته باشند، این اختلاف باعث عدم صحیح بودن اقرار نمیشود. مانند آنکه مقر اقرار کند مالی را به دیگری صلح کرده است در حالیکه مقرله مدعی هبه بودن مال باشد.با اینحال اگر اختلاف در سبب به گونه ای باشد که گویا مقرله محتوای اقرار مقر را تکذیب میکند، این اقرار همانگونه که پیشتر بیان گشت، در حق او تاثیری نخواهد داشت.

شرایط مقر را تعریف کنید؟

برای آنکه اقرار صحیح تلقی گردد و دارای آثار قانونی باشد، فرد اقرار کننده باید دارای شرایطی باشد که از جمله آنها بلوغ، عقل، رشد و قصد و اختیار هستند.

نقش بلوغ و عقل رشد افراد در مسائل حقوقی

اقرار اشخاص صغیر غیر ممیز و فرد مجنون در زمان دیوانگی اثری نداشته چرا که مقر باید عاقل و بالغ باشد. با اینحال اقرار صغیر ممیز در امور غیر مالی و در امور مالی که با اذن ولی انجام داده است معتبر است. همچنین اقرار سفیه با اینکه در مسائل مالی موثر نبوده اما در امور غیر مالی حتی اگر پیامد های مالی داشته باشند کارآمد است. برای نمونه اگر سفیهی اقرار به عقد نکاح با شخصی دیگر با مهریه ای مشخص کند، اقرار او نسبت به وقوع عقد نکاح معتبر اما نسبت به مهریه در صورتیکه ولی او تایید نکند، نامعتبر است.

منظور از قصد و اختیار اقرار کننده

اقرار کننده حتما باید در زمان اقرار قصد اخبار به امری را داشته باشد که به آن اقرار میکند. بنابراین اقرار شخص در زمان بیهوشی ، مستی یا هر زمانیکه وی فاقد قصد و اراده میباشد دارای اثر حقوقی نخواهد بود. با اینحال لازم نیست که اقرار کننده قصد ایجاد پیامد حقوقی را داشته باشد، برای نمونه هنگامی که شخصی بر غصب خانه دیگری اقرار میکند، ممکن است قصد پرداخت خسارت و بر گردن گرفتن اثرات منفی غصب را نداشته باشد، اما در این حالت اقرار وی صحیح بوده و شخص مسئول خسارت های وارده و دیگر تکالیف قانونی خواهد بود.

علاوه بر این موارد، اقرار کننده باید مختار باشد. این شرط بدان معناست که اقراری که در نتیجه اکراه دیگری حاصل شده باشد صحیح نیست. مطابق قانون اکراه زمانی اتفاق میفتد که شخصی از ترس جان، مال یا آبروی خود یا خانواده اش در برابر فشار بیرونی از جانب دیگری که برای او قابل تحمل نباشد، دست به انجام کاری از جمله اقرار بزند. برای نمونه چنانچه شخصی دیگری را تهدید کند که اگر در دادگاه به گناهکار بودن خود اقرار نکند، فرزند وی را میرباید و فرد اکراه شونده نیز باور کند که طرف مقابل توانایی این عمل را داشته و به همین علت اقرار کند، این اقرار پذیرفته نمی‌شود.

شرایط مقرله

همانگونه که پیش از این بیان شد، مقرله شخصی است که به نفع او اقرار شده است. برای آنکه اقرار صحیح محسوب شود، مقرله نیز همانند مقر باید شرایطی داشته باشد که در ادامه بیان میشوند.

اولین شرط در مورد مقرله آن است که وی باید موجود باشد. با اینحال اقرار برای جنین در صورتیکه زنده متولد شود و برای شخص فوت شده درباره ورثه او صحیح است. بنابریان نمیتوان به نفع کسی که وجود خارجی ندارد اقرار نمود.

در اقرار اهلیت مقرله شرط نیست با اینحال شخص باید بتواند مالک چیزی شود که به نفع او اقرار شده است.همچنین مقرله باید مشخص باشد و اقراری که مقرله آن معلوم نباشد اثری ندارد.

تعریف مقربه و شرایط مقرّبه

مقربه چیست؟

مقربه همان چیزی است که اقرار کننده یا مقر به آن اقرار کرده است. برای نمونه  زمانی که شخصی به بدهکار بودن به دیگری اقرار میکند، این بدهکاری مقربه محسوب میشود.بنابراین محتوای اقرار را مقربه مینامند.

بطور کلی چنانچه مقرّبه بصورت عقلی ممک نباشد، آن اقرار صحیح نخواهد بود.برای نمونه زمانیکه فردی که خود تنها بیست سال سن دارد اقرار کند پدر قردی است که سی ساله است و یا فردی اقرار کند از شخصی که تهی دست است یک میلیارد قرض گرفته است،این اقرار به جهت آنکه محتوای آن ناممکن است موثر نبوده و صحیح نخواهد بود.

همانگونه که پیش از این بیان شد، اقرار اعتراف به امری است که به نفع طرف مقابل بوده و اثر حقوقی به دنبال داشته باشد. بنابراین زمانیکه اقرار مطابق قانون صحیح نباشد تاثری نخواهد داشت.برای نمونه شخصی که اقرار میکند به سبب قمار به دیگری بدهکار است، اقرار او تاثیری نخواهد داشت چرا که قمار در کشور ما غیرقانونی محسوب میگردد. همچنین مقرّبه نباید بطور کلی مجهول باشئ وگرنه این اقرار صحیح نخواهد بود.