احتکار چیست و مجازات جرم احتکار

در دنیای امروز به دلیل نا مطلوب بودن سیستم اقتصادی کشور و آشفتگی اقتصادیگاها شاهد کمیاب شدن کالا هایی در سطح کشور می باشیم. از همین رو افراد سود جو به قصد دریافت سود های کلان اقدام به مخفی کردن این کالا های کمیاب می نمایند. 

احتکار یعنی چه

در تعریف احتکار همان طور که در قسمت مقدمه گفته شد احتکار یعنی مخفی کردن کالای اساسی که بسیار مورد نیاز جامعه بوده و به دلایلی کم یاب شده و اشخاصی با هدف سود گزاف اقدام به مخفی کردن این کالا ها نموده تا بتوانند این کالا را چندین برابر ارزش واقعی آن به فروش برسانند. 

قوانین احتکار

همانطور که میدانیم قانون گذار برای پیش گیری از سود جویی افراد فرصت طلب در مواد قانونی احتکار را جرم دانسته و برای آن مجازات هایی را نیز در نظر گرفته است . از جمله این مواد قانونی می توان ابتدا به اصل 43 قانون اساسی اشاره کرد که راجع به اقتصاد جمهوری اسلای ایران و منع احتکار صحبت کرده همچنین در ماده 4 قانون تعزیرات حکومتی با بیان احتکار مجازات هایی را برای آن در نظر گرفته است. 

از مواد دیگر می توان به ماده 43 قانون اصلاح نظام صنفی اشاره کرد که مجازات هایی را برای این جرم در نظر گرفته است. هم چنین مطابق ماده 1 قانون مجازات اخلال گران در نظام اقتصادی کشور احتکار از جمله جرایم تصریح شده در این قانون می باشد. ماده ی 60 قانون نظام صنفی کشور و ماده 1 قانون تعاونی اقتصاد نیز به تعریف احتکار و مجازات در این خصوص اشاره نموده است. 

جرم احتکار 

همان طور که در قسمت بالا اشاره کردیم احتکار به استناد مواد قانونی اشاره شده جرم می باشد که در قوانین مختلف مجازات هایی را برای آن در نظر گرفته اند و همان طور که میدانیم جرم دارای عنصر مادی و معنوی می باشد. در تعرف عنصر مادی جرم احتکار باید اشاره کنیم همین که شخصی کالایی را مخفی و نگه داری می کند و از عرضه آن به جهت کمیاب شدن این کالا امتناع می نماید عنصر مادی محقق می شود.

در واقع عنصر مادی جرم احتکار هم شامل فعل و ترک فعل می باشد . چرا که نگهداری و مخفی نمودن کالا فعل و عدم عرضهی آن ترک فعل می باشد . اما در تعریف عنصر معنوی جرم احتکار باید بگوییم عنصر معنوی در جرم احتکار بسیار حائز اهمیت است چرا که همان طور که از مواد قانونی پیداست شخصی که کالایی را نگه داری و مخفی می کند و آن را در جامعه عرضه نمی کند چنان چه قصد وی کمیاب شدن این کالا و به مراتب گران فروشی با هدف اضرار به مردم و جامعه را داشته باشد عنصر معنوی جرم احتکار ایجاد شده است . 

اما اگر اشخاصی هدف از نگهداری و مخفی نمودن کالا های اساسی به قصد مصارف شخصی بوده نه کمیاب شدن و گران فروشی این کالا ها در این جا عنصر معنوی احتکار خاموش می باشد . برای مثال اگر شخصی اقدام به خرید مقدار بسیاری برنج درجه 1 ایرانی از کشاورزان برنج کار در سراسر کشور نماید با هدف کم یاب شدن برنج ایرانی در کشور و افزایش تقاضای چشمگیر افراد جامعه برای خرید برنج ایرانی و به مراتب شخص با عدم عرضه ی این کالا در بازار و تقاضای زیاد مردم منجر به افزایش چند برابری قیمت برنج ایرانی در بازار شده است و وی با همین قصد با افزایش قیمت برنج اقدام به فروش آن با مبالغ گزاف می نماید  . در این جا شخص محتکر می باشد و به مجازات جرم احتکار محکوم می شود. 

اما اگر شخصی با اعتقاد به این که ماندگاری برن در سال های آینده کیفیت بسیاری برای مصارف شخصی او و خانواده اش در سال های آتی را در پی دارد اقدام به خرید چند تن برنج نماید و این برنج ها را در انباری مخفی کند تا در سال آینده از آن استفاده نماید از قضا با افزایش قیمت برنج در آن سال اقدام شخص چون برای مصارف شخصی بوده و قصد سود جویی و ضرر به جامعه و افراد را نداشته جرم احتکار نمی باشد. 

مجازات جرم احتکار 

برای احتکار به تناسب تکرار جرم مجاات های متفاوتی در نظر گرفته شده است . مثلاً اگر شخصی برای بار اول اقدام به احتکار کند مجازات وی هم فروش کالای احتکار شده و عرضه به بازار می باشد و هم معادل 50 % جریمه ی نقدی کالایی که احتکار کرده است. 

اما اگر شخصی برای بار دوم اقدام به احتکار نماید در این حالت علاوه بر الزام محتکر به فروش و عرضه ی کالای احتکار شده در بازار باید 2 برابر قیمت کالای احتکار شده را به عنوان جریمه ی نقدی بپردازد و در صورتی که این اقدام برای بار سوم صورت گیرد علاوه بر الزام به فروش و عرضه ی کالا ی احتکار شده در بازار باید 5 برابر قیمت کالا ی احتکار شده را به عنوان جریمه نقدی بپردازد.