منظور از تغلیظ دیه چیست؟

تعلیظ دیه از مواردی است که حتما باید درخصوص آن بحث به این قضیه دقت کنین که مجنی علیه آسیب دیده باشد یا فوت نموده باشد درواقع بعد از این که جنایتی از طرف جانی  و مرتکب ارتکاب می آید قانونگذار ابتدا قصاص و تحت شرایطی برای مجنی علیه یا اولیای دم مبلغی تحت عنوان دیه درنظر گرفته است که این مبلغ طی عرف و شرع قانونی است. ولی وجود برخی عوامل باعث می شود دیه افزایش پیدا نماید تغلیظ دیه مخصوص مواردی است که به مجنی علیه باید دیه تعلق بگیرد در این مقاله این عوامل توضیح داده خواهد شد.

انجام جنایات در ماه های حرام

چهارماه از یک سال ماه های حرام نامیده می شوند این چهار ماه عبارتند از صفر، محرم، ذی القعده و ذی الحجه. در این ماه ها انجام جرم مخصوصا قتل و ایجاد جنایت بر دیگری از عواملی است که مجازات را تشدید می کند.

این موارد از جمله مواردی هستند که اگر انجام جرم در یکی از این زمان ها رخ بدهد دیه تغلیظ می شود یعنی افزایش می یابد ولی یک نکته مهم آن که اگر جانی در اطراف حرم مکه معظم( خانه خدا )جنایت را مرتکب بشود هم شامل این نوع افزایش دیه می شود باید ذکر نمود که باقی اماکن زیارتی و متبرکه از جمله حرم امام رضا و یا حرم امام حسین و...از مواردی نیست که در قانون تغلیظ دیه درخصوص آن ها بیان شده باشد و در واقع جرم و جنایت در آن مکان ها موجب افزایش  دیه نخواهد بود. 

شرایط جنایتی که مشمول تغلیظ دیه می شود

نکته مهم ان که هم ورود آسیب از طرف جانی و هم فوت مجنی علیه، هر دو رخداد باید در این زمان یا این مکان رخ داده باشد تا بتوانیم بگوییم شامل تغلیظ دیه می شود پس اگر صدمه به مجنی علیه در ماه حرام رخ دهد ولی او بعد از اتمام این ماه ها فوت کند شامل تغلیط دیه نخواهد شد و مجازات دیه افزایش نمی یابد ولی اگر مثلا ورود آسیب منتهی به قتل در یکی از ماه های حرام رخ داده باشد ولی سلب حیات مجنی علیه در اثر این ضربات در ماه های دیگری که شامل تغلیظ است انجام بشود باز هم شامل تغلیظ دیه خواهد شد و دیه افزایش می یابد.

شک در شرایط شمول تغلیظ دیه

اگر صدمه در روزی رخ دهد که شک داشته باشیم ان روز جزو ماه های حرام حساب می شود یا خیر ان را غیر حرام محسوب می کنیم ولی اگر ورود آسیب و فوت در آخرین روز ماه حرام باشد باید آن را شامل وقوع این جنایت در ماه حرام محسوب نماییم چرا که مطابق اصل استصحاب، انجام جنایت در این شرایط استصحاب می گردد. یعنی مثل این محسوب می کنیم که مطابق قدیم در ماه های حرام این امر رخ داده است. 

اگر صدمه منجر به فوت نشود باز هم تغلیظ دیه انجام می شود؟

خیر تغلیظ دیه مخصوص مواردی است که هم آسیب و هم فوت در ماه حرام رخ دهد و این نکته صراحتا در مواد قانونی بیان شده است.

مستند قانونی تغلیظ دیه

ماده 556 قانون مجازات اسلامی این موارد را بیان نموده است به متن آن توجه کنید.

اضافه مبلغ در تغلیظ دیه

این باورمردم که فکر می کنند جنایت در ماه های حرام منجر به پرداخت دو برابر مبلغ دیه می شود باور اشتباهی است درواقع نحوه محاسبه دیه در زمانی که تغلیظ دیه به جنایت جانی تعلق می گیرد به این صورت است که به دیه اصلی که جانی باید بپردازد یک سوم اضافه می شود یعنی مثلا اگر دیه قتل انسان در ماه های عادی یک میلیارد و دویست است یک سوم این مبلغ را که می شود  چهارصد هزار تومان به دیه اصلی می افزایند و درواقع باید یک میلیارد و ششصد هزار تومان دیه به مجنی علیه یا همان اولیای دم صادر می کنند.

تغلیظ دیه درخصوص کدام نوع جنایت است عمدی یا غیرعمدی

تغلیظ دیه مطابق مواد قانونی شامل هر ۳ نوع جنایت می شود و هم جنایات عمدی و هم غیرعمدی را دربرمی گیرد درواقع در تعیین تغلیظ دیه تفاوتی ندارد که جنایت از نوع عمد صورت گرفته باشد یا غیرعمد.

آیا ویژگی خاصی در مجنی علیه برای تغلیظ دیه شرط است؟

فرقی نمی کند که مجنی علیه زن باشد یا مرد کودک باشد یا بزرگسال درواقع برای حکم تغلیظ دیه در هیچ جای قانون ویژگی خاصی برای مجنی علیه یا همان مقتول ذکر ننموده است.

قتل خطای محض هم شامل تغلیظ دیه می شود؟

در قانون منعی در این خصوص وجود ندارد اتفاقا زمانی که قانونگداز بیان می ‌کند قتل از هرنوع باشد چه عمدی و چه غیر عمد شامل تغلیظ دیه می شود جنایات خطای محض راهم دربرمی گیرد.

اگر عاقله مسئول پرداخت دیه باشد آیا تغلیظ دیه شامل او هم می شود؟

در قانون هم مستند به ماده 556 قانون مجازات اسلامی عاقله یا بیت المال اگر لازم باشد دیه بپردازند و شرایط تغلیظ دیه موجود باشد افزایش دیه مورد پذیرش قانونگذار واقع شده است و این که پرداخت کنند فردی غیر از جانی است نمی تواند مانع تغلیظ دیه بشود. (بیت المال و پرداخت دیه)

وجه المصالحه و تغلیظ دیه

اگرمسئول پرداخت دیه با بزهدیده توافق کند و غیر از مبلغ قانونی، مبلغی مطالبه کند وجه المصالحه می شود و دیگر نام آن دیه نیست و نکته آن است که وجه المصالحه شامل تغلیظ نیست. اگر مقدار دیه ی مقرر در قانون برای جانی حکم شود شامل تغلیظ دیه خواهد شد یعنی اگر شرایط تغلیظ دیه که در فوق بیان نمودیم وجود داشته باشد افزایش دیه حتما انجام می شود اما اگر مطابق توافق بین اولیای دم و جانی وجهی غیر از وجه مقرر در قانون به عنوان دیه درنظر گرفته شود چه کمتر و چه بیش تر به آن وجه المصالحه می گویند که این وجه قطعی است و شامل تغلیظ دیه نمی گردد یعنی اگر مشخص باشد که دقیقا طبق توافق جانی باید چه مقدار دیه پرداخت کند دیگر انجام جنایت و فوت در شرایط تغلیظ دیه شامل آن نخواهد شد.

تغلیظ دیه

انجام جنایت منتهی به قتل اگر در ماه های حرام انجام گردد و در نهایت موجب فوت مجنی علیه در همین ماه ها هم بشود به دیه ی اصلی یک سوم اضافه می شود و نام این اقدام تغلیظ دیه است .بهتراست در خصوص تعیین دیه به سایر مقالات نیز توجه فرمایید.