دیه نفس چیست؟

در مقاله دیه نفس سعی داریم که در خصوص دیه نفس مطالب مهمی را بیان کنیم در قانون مجازات اسلامی حدود ۸ ماده قانونی در خصوص این موضوع وضع شده است.

منظور از نفس چیست؟

 نفس به معنی جان می ‌باشد وقتی می‌گوییم دیه نفس به منظور دیه از دست دادن جان است زمانی که جانی جنایتی که انجام داده است موجب گردیده که جان و نفس مجلی علیه به طور کامل گرفته بشود یعنی مرتکب قتل مجنی علیه شده است در این صورت بحث دیه نفس پیش می‌آید مجازات قتل بحثی نیست که بتوانیم در موضوع این مقاله در خصوص آن خیلی بحث نماییم. 

اما باید بدانیم که جانی که جانی جنایت قتل را انجام می‌دهد در وهله اول باید قصاص شود منظور از قصاص اعدام فرد قاتل است البته صدور حکم قصاص منوط به این است که اثبات شود این اقدام را به صورت عمدی و در شرایط کاملا ارادی انجام داده باشد پس در صورتی که ثابت شود که قتل به صورت غیر عمدی یا شبه عمد انجام شده است نمی‌توانیم قاتل را قصاص کنیم در این شرایط است که پای دیه نفس به میان می‌آید همچنین در بسیاری از مواقع که قتل را جانی به صورت عمد انجام داده باشند اما شرایط قصاص او مهیا نباشد هم مجنی علیه ناچار به دریافت دیه نفس است در موارد گذشته اولیای دم و توافق با جانی برای پرداخت دیه نیز قصاص منتفی است و جانی محکوم به پرداخت دیه می‌شود.

مواد قانونی مربوط به دیه نفس

قانونگذار در قانون مجازات اسلامی بخش دوم قسمت مقادیر دیه از ماده ۵۴۹ الی ۵۵۷ در خصوص دیه نفس مطالب مهمی را عنوان نموده است.

مقادیر دیه چگونه تعیین می‌شود؟

 مطابق ماده ۵۴۹ قانون فوق ذکر میزان دیه در ابتدای هر سال تعیین می‌شود مرجع تعیین این میزان توسط رئیس قوه قضاییه و مطابق با نظر مقام رهبری تعیین و اعلام می‌شود مقادیر دیه در موارد زیر چقدر می‌باشد اگر زنی به قتل برسد برای محاسبه دیه زن ابتدا باید دیه مرد را بدانیم بعد از این که مشخص شد دیه مرد چقدر است نصف این مبلغ مقدار دیه قتل زن می‌باشد در موارد زیر دیه نصف دیه مرد به اضافه نصف دیه زن می‌باشد اگر مقتول خنثی ملحق به مرد خنثی ملحق به زن و خنثی مشکل باشد ماده ۵۵۱ قانون مجازات اسلامی این امر را بیان نموده است.

نقش صندوق تامین خسارات بدنی در دیه مقتول چیست؟

 اگر مجنی علیه مرد نباشد فرقی نمی‌کند که زن باشد یا خنثی باشد در این صورت دیه مقتول دیه کامل مرد نمی‌باشد و همانطور که در مواد ۵۵۰ و ۵۵۱ قانون مجازات اسلامی بیان شده است دیه نصف دیه مرد است در این شرایط قانونگذار برای پرداخت ما به تفاوت دیه این مقتولین تا سقف دیه مرد از صندوق تامین خسارت‌های بدنی کمک گرفته است. به این شکل که در هر گونه جنایتی که مجنی علیه آن مرد نیست ما به تفاوت توسط این صندوق پرداخت می‌شود.

دیه ولد الزنا

ولد الزنا به فردی می‌گویند که پدر و مادرش در زمان ایجاد رابطه جنسی با همدیگر از لحاظ شرعی محرم نبوده یعنی زن و شوهر نبوده باشند پس فرزند متولد شده از این افراد، ولدالزنا نامیده می‌شود در خصوص دیه چنین فردی باید بدانید که ملاک تعیین مسلمان بودن یا نبودن پدر و مادر یا یکی از آن ها است بدین شرح که اگر هر دوی آن ها یا یکی از آن ها مسلمان باشند پس دیه فرزند متولد شدن از آن ها یعنی همان ولد الزنا مانند مسلمانان تعیین می‌شود در خصوص شخص متولد از زنا مسئله مهمی که وجود دارد این است که چه کسانی وراث این شخص می‌باشند.

اگر شخص متولد از زنا فرزند و یا همسر نداشته باشد و زنا از طرف مرد و زن با رضایت کامل صورت گرفته باشد پس وارث‌ این شرایط رهبر معظم انقلاب اسلامی است اما اگر فقط یکی از طرفین شبهه داشته که این عمل زنا است یا خیر یا مکروه شده است در این شرایط اگر متولد از زنا فوت کند وارث او آن طرفی است که شبهه داشته یا به این اقدام اکراه شده است در واقع قانونگذار از فرد مکرر که همان فرد اکراه شده است و از فردی که شبهه داشته است حمایت می‌کند. 

دیه جنایت بر اقلیت‌های دینی

منظور از اقلیت‌های دینی ادیان موجود در دنیا به غیر از دین اسلام است که در قانون از آن ها یاد شده است رهبر معظم انقلاب اسلامی تصمیم گرفته است که دیه جنایت بر چنین افرادی با دیه جنایت بر مسلمانان یک اندازه باشد ماده ۵۵۴ قانون مجازات اسلامی این امر را بیان می‌نماید.

تغلیظ دیه چیست؟

 اگر قاتل مقتول را در چهار ماه به قتل برساند و مقتول هم در همین چهار ماه حتما فوت نماید چه جنایت عمدی باشد و چه غیر عمدی تغلیظ دیه باید رخ دهد پس برای تغلیظ دیه دو شرط لازم است یکی این که قاتل مقتول را حتما در یکی از همین چهار ماه بکشد و دوم این که مقتول هم در طی همین چهار ماه فوت کند. این چهار ماه عبارتند از ذی القعده و ذی‌الحجه ،محرم و رجب. 

همچنین برای این که دیه شامل تغلیظ دیه شود یک شرایط دیگر این است که در حرم مکه جرم قتل انجام شود و مقتول هم در همان جا فوت کند پس فقط قانونگذار قتل در مکه را جز تغلیظ دیه قرار داده است و سایر مکان‌های زیارتی شامل این حکم نخواهد شد همچنین تفاوتی ندارد که قتل به شکل عمد انجام شده باشد یا حتی غیر عمد فقط در خصوص دیه قتل انجام می‌شود و در خصوص سایر جنایات این حکم جاری نمی‌باشد. 

حکم تغلیظ دیه این است که دیه نفس باید به اضافه یک سوم همین دیه بشود یعنی یک سوم دیه نفس ابتدا مشخص می‌کنیم و بعد عدد حاصل شده به اضافه دیه نفس باید به اولیای دم پرداخت شود ماده ۵۵۵ قانون مجازات اسلامی آن موارد را بیان می‌نماید نکته مهم دیگری که در تغلیظ وجود دارد این است که فرقی نمی‌کند که مقتول چه ویژگی‌هایی داشته باشد انسان بزرگسال و بالغ باشد یا انسان صغیر و غیر بالغ همچنین تفاوتی ندارد که مقتول زن باشد یا مرد و یا مسلمان باشد یا کافر در خصوص تمام مقتولین تغلیظ دیه انجام می‌شود.

آیا سقط جنین مشمول حکم تغلیظ دیه می‌شود؟

سقط جنین به این معنی است که جنینی که در حال رشد باشد را از بین ببرند در این صورت جانی باید دیه بپردازد و در صورتی که این عمل را عمدی انجام داده باشد حبس هم در قانون برای آن تعیین شده است حال سوال اینجاست که فردی که موجب از بین رفتن جنین شده است اگر این اقدام را در ماه‌های حرام انجام دهد جنین هم در همین ماه‌ها فوت کند و یا اگر این اقدام در حریم مکه رخ دهد و جنین هم در همین جا فوت کند آیا دیه این عمل شامل تغلیظ دیه می‌شود یا خیر؟ پاسخ بله است سقط جنین هم مطابق ماده ۵۵۶ قانون مجازات اسلامی شامل تغلیظ دیه می‌شود.

نتیجه‌گیری

 قانونگذار در حدود ۹ ماده موارد مهم مربوط به دیه قتل را بیان نموده است توصیه ما به شما همراه بودن با وکلای مجرب سایت هم وکیل در خصوص این موارد می‌باشد.