
استفاده از سند مجعول و مجازات آن
استفاده از سند مجعول و مجازات آن
استفاده از سند مجعول جرم بوده و مجازات آن طبق قانون دارای مجازات حبس از شش ماه تا سه سال یا جزای نقدی به میزان پنجاه میلیون ریال تا دویست و پنجاه میلیون ریال به انضمام جبران خسارات وارده می باشد.
مقدمه
استفاده در لغت به معنی "طلب فایده کردن" است، بنابراین استفاده از سند مجعول یا جعلی نیز در حقیقت اشاره دارد به ارتکاب اعمالی مثل به کار بردن، تسلیم کردن و ارائه دادن چنین اسنادی به جای اصل آنها. بنابراین برای مثال وقتی شخصی گذرنامه جعلی خود را به مأموران مستقر در فرودگاه ارائه دهد مرتکب جرم استفاده از سند مجعول شده است، البته منوط به وجود شرایطی که در مقاله پیش رو به بررسی آن ها خواهیم پرداخت.
دانستیم استفاده به معنی فایده بردن است، حال سؤالی که پیش می آید این است که در بزه استفاده از سند مجعول باید فایده ای نصیب فرد ارائه کننده شود یا به صرف ارائه چنین سندی، جرم واقع می شود؟
پاسخ: برای جواب به این پرسش شما را ارجاع می دهیم به یکی آرا صادره از دیوان عالی کشور که در آن بیان شده" اگر کسی ورقه مجعولی به دادگاه ارائه نماید و مجعول بودن آن برای دادگاه مشخص شود، جرم استفاده از سند مجعول محقق است " بنابراین نمی توان به این بهانه که ارائه کننده سند نتوانسته به مقصودش از ارائه آن دست پیدا کند و در واقع فایده عملی برای او حاصل نشده است وقوع جرم را انکار نماییم. فلذا همین که شخصی سند مجعولی را با علم به جعلی بودن استفاده نماید، بزه استفاده از سند مجعول تحقق می یابد چراکه این جرم، مطلق بوده و منوط به تحقق نتیجه خاصی نمی باشد مگر آن که سایر ارکان جرم مانند سوء نیت یا علم و آگاهی متهم به مجعول بودن سند احراز نگردد.
شرایط تحقق جرم استفاده از سند مجعول
شرط اول که مهم ترین شرط در ارتکاب همه جرایم به شمار می رود، تحقق عناصر سه گانه جرم یعنی عنصر مادی، روانی و قانونی است. عنصر قانونی این جرم در فصل پنجم قانون مجازات اسلامی باب تعزیرات بیان گردیده عنصر مادی آن هم همان گونه که بیان شد عبارت است از کلیه مصادیق استفاده از سند مجعول که شامل به کار بردن، ارائه کردن و . . . می باشد. اما منظور از عنصر روانی در این جرم آن است که فرد علی رغم آگاه بودن به جعلی بودن سند عمداً از آن استفاده نموده و قصد ایراد ضرر هم داشته باشد.
شرط دیگر برای تحقق این جرم آن است که جعلی بودن ماهیت سند اثبات و احراز گردد، در غیر این صورت به دلیل جعلی نبودن سند، استفاده از آن هم واجد عنوان مجرمانه استفاده از سند مجعول نخواهد بود و ممکن است ارائه دهنده این سند به اتهام جرایم دیگری مثل کلاهبرداری یا غیره تحت تعقیب قرار گیرد.
آخرین شرط تحقق این جرم عبارت است از این که قابلیت ورود ضرر باید محرز باشد، به این بیان که برای وقوع این جرم و متهم دانستن شحص ارائه کننده این سند، حداقل باید احتمال وقوع ضرر به شخص دیگری اعم از شخص حقیقی یا حقوقی متصور باشد.
برای مثال اگر فردی سندی جعلی را علیه شخص مرده استفاده کند، به این علت که هیچ ضرری از ارائه آن سند متوجه شخصی نمی گردد، تحقق جرم استفاده از سند مجعول نیز چندان منطقی و معقول نمی باشد.
نکته قابل توجه این است که در این جرم برخلاف کلاهبرداری که باید انسانی فریب خورد، لازم نیست سند مجعول حتماً به یک فرد ارائه گردد، بلکه ارائه سند مجعول به یک دستگاه هم کافی است. برای مثال در کشور هایی که مراحل و تشریفات خروج از کشور در فرودگاه ها به صورت رایانه ای انجام می پذیرد، ارائه گذرنامه جعلی به رایانه نیز در صورت وجود شرایط قانونی دیگر برای تحقق این جرم کافی است.
مجازات استفاده از سند مجعول
قانونگذار احکام مرتبط با بزه استفاده از سند مجعول را در فصل پنجم قانون تعزیرات و در قالب مواد مختلفی مانند مواد539،536،535،530،529،528،527،525،524 بیان نموده است. طبق ماده 535 قانون مجازات اسلامی باب تعزیرات استفاده از اسناد مجعول منوط به وجود شرایط قانونی ذکر شده برای این بزه دارای مجازات حبس از شش ماه تا سه سال یا جزای نقدی به میزان پنجاه میلیون ریال تا دویست و پنجاه میلیون ریال به انضمام جبران خسارات وارده می باشد.
آیا جرم استفاده از سند مجعول قابل گذشت است یا خیر؟
پاسخ: نظر به ماده 104 قانون کاهش مجازات حبس تعزیری چتانچه سند جعل شده سندی عادی باشد، استفاده از این نوع سند جعلی، جرمی قابل گذشت است ولی در سایر موارد (استفاده از سند مجعول رسمی) کماکان جرمی غیرقابل گذشت بوده و رضایت شاکی تنها می تواند موجبات تخفیف مجازات را فراهم کند.
در نهایت لازم به ذکر است دادگاه صالح برای رسیدگی به این جرم بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه کیفری2 می باشد.
نتیجه گیری
در این مقاله با جرم استفاده از سند مجعول، عناصر تشکیل دهنده این بزه و شرایط حاکم بر آن آشنا شدیم و دانستیم مراد قانونگذار از واژه استفاده چیست در ادامه نیز میزان مجازات و قابل گذشت بودن یا نبودن این بزه و مرجع صالح برای رسیدگی به آن را بررسی نمودیم.
سخن پایانی:
پس از بررسی این جرم بهتر است بدانیم طرح شکایت با عنوان استفاده از سند مجعول و دفاع از آن مبحثی چالشی و تخصصی می باشد، فلذا برای حصول نتیجه مطلوب بهتر است از مشورت و راهنمایی وکیل کیفری مدد گرفته شود.
در صورت نیاز به مشاوره حقوقی فرم زیر را پر کنید.
کارشناسان ما در اولین فرصت با شما تماس خواهند گرفت.
اولین کسی باشید که نظر می دهید.