منظور از وظایف نمایندگی چیست و کدام اتهام شامل مصونیت نمی شود؟

در مقاله اختصاصی مربوط به مصونیت شرح دادیم که تحت شرایطی نمایندگان مجلس بابت برخی از گفتارهای خود مجازات نمی شوند و درواقع مصونیت دارند. 

این نوع مصونیت، مصونیت پارلمانی بود که اختصاص به نمایندگان مجلس داشت. در این مقاله بیان می نماییم که وظایف نمایندگان که در قبال انجام آن مجازات نمی شوند چه مواردی هستند و این که چه نوع اتهاماتی شامل مصونیت نخواهد شد.

چه نوع وظایفی وظایف مخصوص نمایندگی خوانده می شود؟ 

 تبصره ماده ۷۷ قانون آیین نامه داخلی مجلس بیان می‌نماید که وظایف نمایندگی به معنی صحبت کردن وبحث کردن در رابطه با دستورات در خصوص جلسات کمیسیون‌ها می باشد درواقع منظور، اظهار نظر در خصوص ماده ۸۴ قانون اساسی و موارد این چنینی نظارتی و قانونی است.

نظارت بر رفتار نمایندگان

ماده ۱ قانون نظارت مجلس بر رفتار نمایندگان که در سال ۹۱ تصویب شده است بیان می‌دارد که اگر بخواهیم منزلت و شان نمایندگان  را حفظ نماییم و امور مربوط به نمایندگی را نظارت کنیم این اقدام در ابتدای هر دوره مجلس و حداکثر سه ماه پس از انتخاب هر دوره در مجلس صورت می‌گیرد. 

این افراد هیئت رئیسه دائمی و هیئت نظارت هستند این هیئت از افرادی تشکیل می‌شوند این افراد شامل نائب رئیس به انتخاب هیئت رئیس برای هر سال انتخاب می‌شود از اعضای کمیسیون اصل ۹۰ صرفاً باید یک نفر انتخاب شود که آن را مجلس انتخاب می‌کند اعضای کمیسیون قضایی و حقوقی هم باید یک نفر باشند و انتخاب آن بر عهده مجلس است همچنین سایر نمایندگان نیز باید به انتخاب مجلس حداقل ۴ نفر باشند. 

تخلف از اصل 86 قانون اساسی

ماده ۹ این قانون بیان می‌دارد که نمایندگان مجلس زمان ایفای وظایف نمایندگی خود در اظهار نظر و بیان رای خود مستقل و آزاد هستند و تعقیب و مجازات و دادرسی این افراد در زمان انجام وظیفه خود قانونی نیست در تبصره این ماده بیان نموده که چه مصداق‌هایی برای اصل ۸۶ قانون اساسی وجود دارد اگر نسبت به این موضوع رعایت نشود و تخلفی صورت بگیرد مراجع قضایی که این تخلف را انجام داده‌اند باید مجازات انتظامی از درجه ۵ تا ۷ را تحمل نمایند.

 تقسیم بندی اتهامات نمایندگان مجلس

برای نمایندگان مجلس به دو صورت اتهام ممکن است شکل بگیرد اولی جرایم فعل است و دومی جرایم لسانی است.

 منظور از جرایم فعلی چیست؟

جرایم فعلی جرایمی هستند که توسط دست و پا و اعضای بدن انجام می‌شوند مانند سرقت کردن که با دست و پا انجام می‌شود و یا توهین عملی که با سایر اعضای بدن غیر از زبان انجام می‌شود و یا جرایمی مانند رشوه و ارتشا که با دست انسان قابلیت ارتکاب دارند.

 منظور از جرایم لسانی چیست؟

این جرایم از طریق صحبت کردن و زبان انجام می‌گیرند یعنی صحبت‌ها و حرف‌هایی که از دهان خارج می‌شود مانند توهین و افترا که توسط زبان انجام می‌گیرد.

کدام یک از جرایم نمایندگان شامل اصل 86 می گردد؟

جرایمی که فعلی هستند یعنی با دست و پا و سایر اعضای بدن غیر از زبان انجام می‌شوند باید از اصل ۸۶ قانون اساسی و ماده ۷۷ آیین نامه داخلی مجلس و ماده ۹ قانون نظارت بر رفتار نمایندگان در مجلس خارج باشند یعنی شامل این موارد نمی‌شود و صرفاً مصونیت نمایندگان مربوط به جرایم لسانی است یعنی نمایندگان در خصوص بیانات خود و آن چه که از دهان آن ها خارج می‌شود دارای مصونیت هستند. 

بنابراین اگر نماینده عملی را از طریق فعلی انجام دهد یعنی جرم او جرم فعلی باشد و با دست و پا و سایر اعضای بدن به غیر از زبان انجام شده باشد مثل سرقت یا ارتشا در این زمان دیگر آن ها مصونیت ندارند و دیگر این طور نیست که باید هیئت نظارت مجلس به اتهامات آن ها رسیدگی نماید بلکه باید نسبت به آن ها مستقلاً رسیدگی انجام گیرد و رای نیز صادر شود. 

انواع جرایم لسانی

جرایم لسانی 2 دسته هستند که صرفا یک دسته ی آن شامل اصل 86 قانون اساسی خواهد شد.

1)دسته اول جرایمی هستند که مثل جرایم فعلی شامل ماده ۸ و اصل ۸۶ و ماده ۷۷ و ماده ۹ نمی‌شوند مانند توهین به اسلام و مقدسات آن، سب النبی و توهین به رهبر جمهوری اسلامی ایران باید بدانید که چنین جرایمی جرایم لسانی هستند اما قانونگذار تصمیم گرفته است که مانند جرایم فعلی مستقلاً مراجع قضایی نسبت به آن ها رسیدگی کند و به هیئت نظارت ارسال نشوند درست است که این جرایم از طریق زبان و صورت می‌گیرد و از دهان این کلمات و عبارات خارج می‌شوند اما طبق تصمیم و صلاحدید مقام قضایی چنین جرایمی باید جداگانه رسیدگی شود چرا که در زمان انجام چنین جرایمی فرد به دنبال بیان اظهار نظر خود نیست بلکه به دنبال توهین است .

یعنی فلسفه خروج شمول این موارد از اصل ۸۶ ماده ۷۷ و ماده ۹ این است که هدف فرد در چنین جرایمی بیان اظهار نظر و رای خود در خصوص وظایف نمایندگی نمی‌باشد.

بلکه براساس دو ماده و یک اصل فوق، این جرایم در خصوص مواردی هستند که نماینده در جهت ایفای وظایف نمایندگی خود سعی دارد نظر و رای خود را اعلام نماید.

2) دسته دومی که جرایم لسانی هستند قاعدتاً شامل اصل ۸۶ ماده ۷۷ و ماده ۹ خواهند شد مانند توهین در زمان سخنرانی در مجلس زمانی که این اقدام انجام شود مرجع قضایی باید این مسئله را به هیئت نظارت مجلس ارجاع دهد زمانی که این هیئت رفتار نماینده مجلس را خارج از اصل و مواد فوق بداند وظیفه دارد پرونده را به مرجع قضایی برگرداند و همچنین مرجع قضایی هم تکلیف داردکه نسبت به آن رسیدگی کند. 

اما در صورتی که هیئت نظارت اقدام مربوط به نماینده را در مصونیت بداند و شامل اصل ۸۶ ماده ۷۷ و ماده ۹ بداند باید آن را جزو موارد مصونیت محسوب نماید و پرونده را به مرجع قضایی اعاده کند و به مرجع قضایی اعلام کند که باید نسبت به آن قرار موقوفی تعقیب صادر شود.

پیشنهاد پایانی

نتیجه ی بحث در خصوص مصونیت پارلمانی این است که در صورتی که نماینده ی مجلسی در بیان اظهارنظر خود صریح صحبت نمود نباید مجازات گردد و باید از مصونیت برخوردارد باشد که البته برخی از کلام ها از این موارد استثنا هستند. پیشنهاد می شود  قبل از هر اقدام قانونی از یک وکیل متخصص کیفری مشورت نمایید.