بررسی جنون در فسخ نکاح

مقدمه

جنون یکی از مواردی است که در قانون از موجبات حق فسخ نکاح است. اما دارای ترتیبات و شرایط خاص خود است. هدف از تشکیل خانواده و ازدواج به آرامش رسیدن در کنار همسر و رشد  و ترقی در کانون گرم خانواده است.اگر زوجین به جنون که همان دیوانگی می باشد مبتلا گردند دیگر امکان پیشرفت و یا به آرامش روحی رسیدت در کنار فرد مجنون امری غیر ممکن است.

معنای لغوی و اصطلاحی  جنون : 

اگر خواننده همیشگی مقالات سایت ما باشید می دانید که همیشه و در ابتدای شرح هر مقاله، جهت درک بهتر مطالب، معنای لغوی و اصطلاحی موضوع مقاله بررسی می شود‌.

معنای لغوی کلمه جنون دیوانگی ،شیدایی و خانه برانداز و.... است و در اصطلاح علم حقوق فردی که فاقد قوای دماغی و همچنین فاقد قوه ی تمیز خوب و بد باشد را مجنون می گویند و حالت این فرد را بالتبع جنون نامیده اند.

آیا هر اختلال روانی ای منجر به ایجاد حق فسخ نکاح برای زوجین می شود؟

اختلالات روانی در علم پزشکی صرفا همان جنون نیست و انواع مختلفی دارد. درواقع جنون یکی از این اختلالات است و رابطه آن ها با یکدیگر عموم و خصوص مطلق است.آن مورد که موجب ایجاد حق فسخ نکاح می گردد صرفا جنون است نه اختلالات روانی پس اگر همسر شما از لحاظ علم روانشناسی بیمار است همیشه به معنی جنون و دیوانگی او نیست و به دلیل وجود اختلال روانی غیر از جنون و مصرف داروهای اعصاب نمیشود.

نکاح را فسخ نمود شاید در صورت اثبات عدم امنیت جانی همسر و درواقع اثبات همان عسر و حرج بتوان حکم طلاق صادر نمود.البته استفاده از عبارت اثبات عسر و حرج برای زوجه کاربرد دارد چرا که مرد برای طلاق دادن زن خود در ایران نیازمند اثبات هیچ عنصر و هیچ عسر و حرجی نیست چون طلاق در حقوقی مدنی ایران حق مردان است.

انواع جنون:

جنون می تواند به صورت دائمی باشد که نام دیگر آن جنون اطباقی است بدین صورت می باشد که فرد همیشه حالت دیوانگی دارد و منظور از دیوانگی همیشگی بدین معنی نیست که برای اطرافیان آسیب زا باشد همین که فرد از حالت عادی خود خارج شده و دیگر به حالت نرمال برنگشته است دیوانگی دائمی محسوب می شود.نوع دیگری از جنون دیوانگی در دوره های خاصی است که در زندگی فرد بیمار بروز نماید.نام حقوقی چنین جنونی ادواری، دوره ای یا موقت است.این نوع از جنون در مواردی است که فرد صرفا گاهی عقلش زایل می شود.مثلا اقای الف فقط در فصل های زمستان دچار این عارضه مغزی می شود و یا موقع ماندن درتاریکی از حالت نرمال خارج می گردد.

 کدام نوع جنون موجب فسخ نکاح است؟

در بحث فسخ نکاح قانون گذار تفاوتی میان زمانی که مجنون ادواری باشد یا دائمی قائل نیست و در هردو جنون،تحت شرایطی موجبات فسخ نکاح را فراهم می اورد. شرایط و احکام آن درادامه مقاله بیان می گردد.

آیا جنون در فسخ نکاح صرفا حق زوج است؟

خیر جنون از مواردی است که هم برای زوج و هم برای زوجه ایجاد حق فسخ می نماید. اما ارکان و شرایط آن در خصوص زوج و زوجه کمی تفاوت دارد که البته این تفاوت کم می تواند اثر زیادی در اعمال حق فسخ ایجاد کند‌.بدین صورت که اگر زنی قبل از ازدواج مبتلا به جنون بوده باشد بعد از ازدواج زوج به شرط عدم اطلاع از این بیماری در زوجه از قبل از عقد و یا حین عقد می تواند نکاح را فسخ کند.

نکته مهم مورد بحث این است که زوجه باید از قبل از ازدواج یا در حین خواندن خطبه عقد مجنون باشد تا زوج  بتواند از این حق استفاده کند مفهوم مخالف این جمله آن است که درصورت جنون زن بعد از ازدواج مرد حق فسخ نکاح را ندارد و تنها راه خلاصی مرد در زمان مجنون شدن زوجه بعد از ازدواج،می توان گفت که طلاق است و حق فسخ نکاح برای او ایجاد نمی شود.در خصوص مردان حکم جنون تفاوت دارد.

دقت فرمایید که اگر مردی از قبل از ازدواج  جنون داشته باشد زن می تواند بعد از علم به آن بیماری از حق فسخ نکاح خود استفاده نماید اما تفاوت در جایی بروز می کند که حتی اگر بعد از ازدواج، زوج مجنون گردد حال به هر نوعی زن باز هم حق فسخ نکاح را پیدا می نماید.این تفاوت جنون مرد و زن در فسخ نکاح است. 

اگر زوج مجنون گردد طرح دعوای الزام به پرداخت نفقه علیه زوج امکان پذیر است؟

پس از آن که زوج مجنون گردد ممکن است همسر او به هردلیل نخواهد یا نتواند نکاح را فسخ نماید و همچنان زوجیت آن ها دوام پیدا نماید در این وضعیت زوج مجنون، محجور محسوب می شود. محجور فردی است که از لحاظ قانونی توانایی انجام امور مربوط به خود را نداشته باشد در اصطلاح علم حقوق در برخی از فرد محجور صرفا اهلیت تمتع وجود دارد و از اهلیت استیفا برخوردار نیستند و گاهی هم از هر دو حق محروم هستند. 

وقتی می گوییم از اهلیت تمتع برخوردار است یعنی شایستگی داشتن حق را دارد ولی وقتی می گوییم فردی از اهلیت استیفا برخوردار است یعنی می تواند از اهلیت تمتع خود بهره برداری و استفاده نماید.به طور مثال فرد ورشکسته اهلیت تحصیل درامد از طریق فروش اموال خود را دارد ولی اهلیت استیفا در خصوص انجام فروش اموال خود ندارد یعنی به طور کل شایستگی داشتن درامد خود را دارد ولی حق استفاده و بهره برداری و فروش اموال او منع شده است.حال برگردیم به مجنون.مجنون حق تمتع را دارا است یعنی شایستگی دارا بودن حقوق ولی حق استیفای آن را ندارد درواقع حق استفاده از حق تمتع که حق استیفا نامیده می شود را ندارد.البته مجنون دائمی برای همیشه این حق را از دست داده و مجنون ادواری صرفا در زمان و دوره ی دیوانگی این حق را از دست می دهد.

اگر جنون فرد بعد از رشد او باشد یعنی بعد از 18 سالگی  در این زمان برای محجور قیم تعیین می نمایند.ولی اگر جنون از کودکی گریبانگیر بیمار باشد دیگر انتخاب قیم نیاز نیست و ولی او سرپرستی او را عهده دارد.نفقه افراد واجب النفقه مجنون به عهده قیم یا ولی او می باشد.

توصیه پایانی

جنون جز موارد حق فسخ نکاح است که احکام و شرایط خاصی دارد برای طرح  اثبات چنین دعاوی توصیه می گردد به وکلای مجرب مراجعه فرمایید.