آثار رد یا قبول ترکه

مقدمه

ترکه مجموعه ای مرکب از دارایی، دیون، هزینه کفن و دفن و غیره است. قبول ترکه به معنای پذیرش مسئولیت مربوط به اداره و تصفیه ترکه است، در مقاله آثار رد یا قبول ترکه به این موضوع مهم می پردازیم. 

پس از قرارداد، ارث متداول ترین راه انتقال مالکیت است که بر خلاف قرارداد، تملک وارث قهراً و به حکم قانون ایجاد شده و تراضی طرفین نقشی در انتقال مالکیت ندارد. طبق ماده 867 قانون مدنی به محض وقوع موت فرضی یا حقیقی، احکام ارث جاری شده و اموال مورث به وارث منتقل می شود. 

از لحن این ماده چنین بر می اید که ارث قهراً و بدون دخالت طرفین منتقل شده و اراده ی کسی در آن مفروض نیست، از طرفی زمان تحقق ارث و انتقال آن به وراث لحظه مرگ مورث است ولیکن اموالی که به وارثان می رسد، ناخالص بوده و مجموعه ای از دارایی خالص متوفی، سهم طلبکاران، سهم موصی له و هزینه کفن و دفن است. 

قبول ترکه توسط وارثان چه آثاری دارد؟

ممکن است اصطلاح رد یا قبول ترکه، این اشتباه را موجب شود، که تملک و انتقال ترکه اختیاری است و وارثان در قبول انتقال آن به خویش نقش دارند، ولیکن چنین فرضی درست نبوده و در واقع می توان گفت قبول ترکه به معنای پذیرش مسئولیت مربوط به اداره و تصفیه ترکه است. همانطور که گفته شد، ترکه مجموعه ای مرکب از دارایی، دیون، هزینه کفن و دفن و غیره است.

فلذا حقوقی که در ترکه است همراه با ان به وارثان منتقل می شود و در واقع این ترکه از شخصیت حقوقی ویژه و مستقلی برخوردار بوده و هنوز ارتباط ان با مالک پیشین یعنی متوفی، به طور کامل قطع نشده است. بنا بر همین، برخی از فقها می گویند ترکه در حکم دارایی متوفی است.

این شخصیت حقوقی با تصفیه ترکه و پرداخت تمام دیون و جدا کردن وصایا، منحل شده و مالکیت متزلزل وراث، از آن لحظه مستقر و مسجل می شود. قبول بی قید و شرط ترکه توسط وراث به این معنی است که ترکه موجود برای ادای کلیه دیون متوفی کافیست و هر کدام از ان ها به نسبت سهم الارث خود مسئول پرداخت و تادیه دیون خواهند بود مگر انکه این امر را اثبات کنند که بدهی های میت بیشتر از میزان اموال و دارایی اوست یا در صورت تلف شدن ترکه ثابت کنند که آن بدون تقصیری از جانب وراث از بین رفته و از دسترس خارج است و به علاوه آن چه که باقی مانده برای ادای دیون کفایت نمی کند. 

در چنین شرایطی وراث صرفا تا میزان موجود، مسئول پرداخت هستند و زائد برترکه، ضامن پرداخت حق طلبکاران نخواهند بود.

رد ترکه چه آثاری دارد؟

درباره رد ترکه برخی چنین می اندیشند که به معنای اعراض و صرف نظر از تملک ترکه است. در حالی که این توهم نیز نا به جاست. رد ترکه به معنای این است که وراث در عملیات تصفیه و اداره دیون ترکه دخالت و شرکتی نخواند داشت، بدون انکه مالکیت ان ها زیر سوال برود. در فرضی که برخی وراث ترکه را قبول و عده ای دیگر ان را رد می نمایند عملیات تصفیه بر عهده وارثانی است که ان را قبول می کنند.

این دسته از وراث تصفیه و پرداخت را به تشخیص خود انجام می دهند و وراثی که ان را رد نموده اند حق هیچ گونه اعتراضی نسبت به عملیات ان ها نخواهند داشت ولیکن چنانچه پس از اتمام فرایند تصفیه دیون، چیزی از ترکه باقی ماند، وراثی که ان را رد نموده اند به نسبت سهم الارث خویش از مجموع اموال باقی مانده سهم خواهند برد و وراثی که ان را قبول کرده اند در برابر خدمت و زحمت خود، علاوه بر سهم الارث خویش سهم مازادی را به عنوان اجرت و دستمزد عملیات تصفیه دریافت خواهند کرد. 

قبول ترکه از سوی وراث را قانونگذار اماره ای بر وجود و کفاف ترکه در راستای پرداخت بدهی متوفی می داند و در این حالت اگر ترکه کفاف بدهی متوفی را ندهد وراثی که اقدام به قبول ترکه نموده اند می بایست دلیل بیاورند مبنی بر اینکه ترکه کفاف دیون متوفی را نمی دهد پس اولین و مهم ترین اثری که رد ترکه دارد سقوط تعهد وراث مبنی بر پرداخت دیون متوفی می باشد و دیگر هیچ تکلیفی در برابر طلبکاران مورث ندارد دومین اثر رد ترکه این است که اداره و تصفیه ترکه از وراثی که اقدام به رد ترکه نموده اند سلب می شود زیرا قبول ترکه به منزله اداره و تصفیه ترکه است و رد ترکه به منزله انصراف از آن می باشد و سومین اثر رد ترکه این است که وراثی که اقدام به رد ترکه نموده اند دیگر حق اعتراض به نحوه تصفیه ترکه را نخواهند داشت.

رد ترکه چگونه می بایست انجام شود؟

ورثه می بایست ظرف یک ماه پس از فوت مورث اقدام به قبول یا رد ترکه باقیمانده از متوفی نمایند بهتر است رد ترکه از طریق ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک  اقدام به رد ترکه نمایند سپس دادگاه دستور بایگانی این اقدام را می دهد و این اقدام به منزله رد ترکه از سوی وراث می باشد 

سوال: در صورتی که تمامی وراث ترکه را رد نموده باشند اداره ترکه با کیست؟

در این حالت وراث می بایست از دادگاه تقاضای انتخاب مدیر تصفیه نمایند 

آیا رد ترکه توسط وراث به معنی رد تملک ترکه است؟

همانطور که در بالا اشاره شد رد ترکه توسط وراث هیچ ارتباطی به این موضوع که دیگر نمی توانند وراثی که ترکه را رد نموده اند مالک ترکه پس از فرایند تصفیه شوند ندارد پس چنانچه پس از تصفیه ترکه و پرداخت دیون متوفی اموالی باقی مانده باشد وراثی که اقدام به رد ترکه نموده باشند می توانند همانند سایر وراث از ترکه ارث ببرند 

آیا وراث پیش از ادای دیون متوفی، حق دارند اموال را به اشخاص ثالث انتقال دهند؟

به موجب ماده 871 قانون مدنی در صورتی که وارثان نسبت به ترکه معاملاتی را انجام دهند، که به ضرر طلبکاران باشد تا زمانی که عملیات تصفیه صورت نگرفته و ذمه میت بری نشده است، چنین معاملاتی نافذ نبوده و طلبکاران می توانند آن را بر هم بزنند مگر انکه بدان رضایت داده تا معامله نافذ و معتبر تلقی گردد 

سخن پایانی در مورد آثار قبول یا رد ترکه

نظربه گستردگی و حجم مطالب مربوط به ارث، چنانچه با مسئله ای مرتبط با حوزه ارث مواجه هستید، حتماً از وکیل دادگستری جهت ارائه راهکار درست قانونی، مشورت لازم را اخذ نمایید در هم وکیل شما می توانید به راحتی با وکلای متخصص ارث مشاوره حقوقی نمایید .