عطف به ماسبق یعنی چه ؟

عطف به ماسبق یعنی چه؟ عطف به ما سبق شدن قوانین یعنی قانون جدید نسبت به جرایمی که مجرم در گذشته نموده است اثر کند که طبق اصول و قواعد قوانین شکلی چون به نفع متهم هستند معمولا عطف به ماسبق می شوند.

عبارت عطف شدن در قوانبن حقوق  یعنی شامل شدن و معنای اصطلاحی آن یعنی اگر قانون جدیدی بر جامعه حاکم شود، آیا این قانون باید شامل محکومان پیش از صدور این قانون هم بشود یا خیر.درنتیجه عطف به ما سبق شدن یا نشدن در هردو صورت باید به نفع متهم اجرا شود طوری که حقوق شاکی تضییع نشود می دانیم که قانون مجازات اسلامی چون جهت مجازات مجرمین طراحی شده است پس به ضرر متهمین است و باید از گسترش آن خودداری کنیم در این شرایط قانون جدید نسبت به گذشته اثر ندارد و شامل گذشته نمی شود اما این موضوع در خصوص قوانین شکلی و ماهوی اثر متفاوت دارد.

آیا قوانین شکلی عطف به ماسبق می شوند؟

هدف از قوانین شکلی اجرای هرچه بهتر روش رسیدن به حق است بنابراین اگر قانون جدیدی صادر شود که مسائل شکلی پرونده را راحت تر و یا بهتر پیش ببرد پس به گذشته هم عطف می شود در نتیجه قوانین شکلی در اکثر مواقع عطف به ما سبق می شوند ولیکن یک سری از قوانین شکلی به این صورت نیستند در برخی از مواقع به دلیل یک اصطلاح بسیار مهم به نام حق مکتسبه که اگر رعایت نشود به این دلیل که موجب ضرر برای متهم است، عطف به ما سبق نمی شود مثلا فرض کنید طبق قانون قدیم متهم به اندازه 20 روفرصت تجدیدنظرخواهی داشته باشد.

ولی قانون جدید این حق را 10 روز اعلام کند حال اگر بگوییم این قانون باید عطف به ما سبق شود 10 روز به ضرر متهم شده است و حق او پایمال می شود درنتیجه چون مغایر حق مکتسبه ی متهم است عطف نمی شود همچنین در برخی مواقع قانونگذار صریح  و واضح اعلام می کند که این قانون عطف به ما سبق نشود ماه 11 قانون مجازات اسلامی این موارد را کاملا بیان نموده است که اگر قانون جدید در خصوص مرور زمان یا روش رسیدگی  یا دلایل اثبات دعوا باشد که شرط ان این است که تا قبل از این که حکم اجرا شود قانون جدید اعمال شود و اگر قاون جدید مربوط به صلاحیت باشد در این موارد قانون جدید را باید اعمال کرد که نسبت به گذشته هم اثر داد پس اصل و قاعده در قوانین شکلی این است که عطف به ما سبق می شوند مگر مواردی که استثنا نمودیم.

قوانین ماهوی وعطف به ما سبق

قوانین ماهوی مثل قوانین شکلی نیستد که به نفع متهم باشند قوانین شکلی چون ب نفع متهم هستند اگر قانون جدید هم بیاید چون بهتر از قانون قبلی و بیشتر به نفع متهم است پس اصولا عطف به ماسبق خواهدند شد ولی در قوانین ماهوی ک جهت تنبیه متهم تنظیم شدند پس اگر قانون جدیدی بیاید که ماهوی باشند بنظر به ضرر متهم است پس بهتر است که عطف به ما سبق نشود مگر مواردی که ناچار هستیم ان ها را اسثنا اعلام کنیم ان هم مواردی است که به هر جهت مساعدتر برای متهم باشد اول اگر قانونی امده که جرمی که سابقا انجام شد را دیگر به عنوان جرم نشناسد یعنی از شمار جرایم ان عمل را جدا کند در ان شرایط چون به نفع متهم است قطعا عطف به ما سبق می شود یعنی قطعا در خصوص مجرمین قبلی هم این قانون جدید تاثیر گذار است دوم جایی که مجازات جرمی در قانون جدید کم بشود یعنی تخفیف خورده باشد در این شرایط هم قانون جدید به نفع متهم است پس قطعا اعمال می شود مثلا مجازات جرمی درقانون قدیم درجه 3 بوده است الان درجه 5 بشود خب میبینیم که مدت حبس و جزای نقدی و باقی موارد ان کم شده است.مورد دیگر جایی ست که در قانون صراحتا ذکر شده باشد که باید عطف به ما سبق شود مانند ماده 556 مکرر تعزیرات.

کدام قانون همیشه عطف به ما سبق می شوند؟

قوانین تفسیری به دلیل ان که سعی می کنند که قانون را به نفع متهم تفسیر کنند پس در همه مواقع عطف به ماسبق می شوند و هیچگونه استثنایی در این زمینه برای ان ها وجود ندارد.

نکته:این که قوانین ماهوی عطف به ماسبق نخواند شد مگر استثنایی باشد فقط در خصوص جرایم تعزیری است نه جرایم حدی و نه جرایمی که مجازات آن قصاص باشد.

مثال برای عطف به ما سبق نشدن در قوانین کیفری 

عطف به ما سبق شدن قوانین یعنی قانون جدید در صورتی که به نفع متهم است به طور مثال قانون گذار از یک عمل ارتکابی رفع اتهام نموده است و متهم در دادگاه در حال محاکمه شدن است ، حال قانونی وضع می شود که از این اتهام رفع عنوان اتهامی شده است به موجب قانون جدید دیگر نیازی به محاکمه جدید نیست و در فرض مخالف یعنی حالتی که رفتاری در گذشته جرم نبوده است ولی به موجب قوانین جدید جرم انگاری شده است نمی توان شخصی که در گذشته مرتکب رفتار خلاف قانون جدید شده است را محاکمه کرد چرا که اثر قانون نسبت به آینده است ، در خصوص شمول عطف به ماسبق شدن یا نشدن قوانین در پرونده های کیفری صرفا باید به این موضوع توجه نمود که در چه صورت عطف کردن یا نکردن قوانین به نفع متهم است در هر جا که این موضوع به نفع متهم بود می بایست عمل نمود .

نتیجه گیری : 

 در آخر باید گفت موضوع عطف به ماسبق یا عدم عطف به ماسبق نمودن قوانین از مباحث دشوار حقوقی است که نیازمند تخصص خاصی در این خصوص می باشد ما به همراهان گرامی توصیه می کنیم که اگر در خصوص این موضوع نیاز به مشاوره تخصصی حقوقی دارند از طریق لینک های موجود در این مقاله اقدام به ثبت درخواست مشاوره حقوقی خود نمایند.