جرم مزاحمت تلفنی

نکته ۱ : جرم مزاحمت تلفنی در زمره جرایم علیه اخلاق و عمومی است که در ماده ۶۴۱ قانون تعزیرات مصوب ۱۳۷۵ در مورد جرم انگاری قرار گرفته است. ماده پیش‌گفته بیان می دارد: " هرگاه کسی به وسیله تلفن یا دستگاههای مخابراتی دیگر برای اشخاص ایجاد مزاحمت نماید علاوه بر اجرای مقررات خاص شرکت مخابرات مرتکب به حبس از ۱۵ روز تا سه ماه محکوم خواهد شد."

 شرایط تحقق جرم‌ مزاحمت تلفنی

۱. رفتار مرتکب ، " ایجاد مزاحمت " است. ایجاد مزاحمت می تواند به شکل های مختلفی نمود پیدا کند. به عنوان مثال مرتکب به بزه دیده جرم زنگ میزند و تلفن را قطع میکند یا زنگ بزند و پشت تلفن چیزی نگوید یا تماس تو گوشی تلفن فوت کند یا پیامک برای طرف ارسال نماید تمام این ها از مصادیق ایجاد مزاحمت است .

پرسش : آیا برای ایجاد مزاحمت تنها یک بار اقدام مرتکب برای تحقق جرم کفایت می کند به عبارت دیگر آیا جرم ساده است مثلاً با یک بار زنگ زدن و قطع کردن جرم حقوق میشود یا اینکه دست کم باید دو بار یا بیشتر اقدامات مزاحمت آمیز از سوی مرتکب انجام شود تا جرم تحقق پیدا کند. به عبارت دیگر آیا جرم ساده یا اعتیادی میباشد؟ در پاسخ به این سوال دو دیدگاه وجود دارد نظر اول آن است که جرم مزاحمت تلفنی یک جرم ساده و بسیط می باشد و تنها با یک بار اقدام مزاحمت آمیز حقوق می یابد اما نظر دوم و سکه برای تحقق بزه مزاحمت تلفنی دست کم دو بار باید اقدام مرتکب انجام شود در انتخاب میان دو نظر رویه قضایی بیشتر متمایل به نظر دوم می باشد و یکبار اقدام مرتکب را مشمول جرم مزاحمت تلفنی نمی داند.

۲. جرم مزاحمت تلفنی مقید به وسیله بوده و وسیله جرم تلفن و سایر دستگاه های مخابراتی است. بنابراین با دستگاههای مخابراتی نظیر تلفن ثابت، تلفن همراه، بی سیم پیجر ،دستگاه فاکس و  تلکس ، امکان تحقق جرم مزاحمت تلفنی وجود دارد. مثلا فرد از طریق ارسال پیامک یا فکس یا ایمیل موجبات مزاحمت دیگری را فراهم کند.

۳.نتیجه جرم : در این که جرم مزاحمت تلفنی در زمره جرایم مقید به نتیجه یا مطلق میباشد .دو دیدگاه وجود دارد مطابق نظر اول جرم مزاحمت تلفنی در زمره جرایم مطلق می باشد و به صرف ایجاد مزاحمت جرم پیش‌گفته تحقق پیدا کرده است و نیاز به هیچ گونه نتیجه ای ندارد. اما بر اساس دیدگاه دوم جرم مزاحمت تلفنی در زمره جرایم مقید به نتیجه می باشد و نتیجه در آن ایجاد مزاحمت در محل دریافت تماس می باشد. رای وحدت رویه شماره ۷۲۱ هیات عمومی دیوان عالی کشور به گونه ای تنظیم شده است که دیدگاه دوم را تقویت می کند در این رای وحدت رویه آمده است که؛ " وقوع بزه مزاحمت برای اشخاص به وسیله تلفن یا دستگاه های مخابراتی دیگر موضوع ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی منوط به آن است که نتیجه آن که مقصود مرتکب است محقق گردد بنابراین در مواردی که اجرای مزاحمت از یک حوزه قضایی شروع و نتیجه آن در حوزه قضایی دیگر حاصل می شود محل حدوث نتیجه مزبور محل وقوع جرم محسوب و مناط صلاحیت دادگاه رسیدگی کننده نیز همین امر خواهد بود ." به نظر می رسد جرم مزاحمت تلفنی را باید جرم مطلق بدانیم و رای وحدت رویه پیش گفته تنها صلاحیت محلی برای جرم یاد شده را تعیین می کند و دلالتی بر نتیجه خاصی برای این جرم ندارد چرا که تا مادامی که ایجاد مزاحمت در محل اقامت بزه دیده واصل نشود جرم مزاحمت تلفنی تحقق پیدا نکرده است. اما این نشان از آن ندارد که نتیجه خاصی در جرم مزاحمت تلفنی لازم است و به صرف ایجاد مزاحمت جرم واقع شده است و بدیهی است که با توجه به ماهیت و ذات ابزارهای مخابراتی دو نقطه برای برقراری تماس لازم است این امر به معنای این نیست که این جرم مقید به نتیجه باشد.

پرسش : اگر آقای الف از تهران با تلفن همراه برای شخص ب  در سمنان مزاحمت ایجاد بکند آقای به در کجا باید شکایت کند؟ همانگونه که در بالا نیز گفتیم مطابق رای وحدت رویه شماره ۷۲۱ هیات عمومی دیوان عالی کشور، محل دریافت تماس که در شهر سمنان می باشد محل ایجاد مزاحمت تلفنی بوده و شخص ب در محل زندگی خود یعنی در سمنان می تواند علیه آقای الف شکایت خود را طرح کند.

۴. عنصر روانی جرم: جرم مزاحمت تلفنی در زمره جرایم عمدی میباشد و مرتکب باید سوء نیت داشته باشد. یعنی اولاً مرتکب باید آگاه نسبت به دستگاه مخابراتی باشد و بداند که ابزار در دست او دستگاه مخابراتی است و ثانیاً از روی عمد و با اراده با استفاده از دستگاه مخابراتی برای بزه دیده ایجاد مزاحمت کند. بنابر این اگر گوشی تلفن فرد در جیبش باشد و ناخواسته به کرات شماره شخصی گرفته شود و صاحب گوشی متوجه نباشد به دلیل آنکه با اراده ایجاد مزاحمت نکرده است جرم پیش‌گفته تحقق پیدا نکرده است یا اگر شخصی به اشتباه شماره تلفن شخصی را به کرات بگیرد باز به دلیل عدم اراده در ایجاد مزاحمت بزه پیش‌گفته قابلیت تحقق را ندارد.

مجازات جرم‌ مزاحمت تلفنی

میزان مجازات جرم پیش گفته از ۱۵ روز حبس تا ۳ ماه حبس می باشد و بنا بر ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی درجه تعزیر مجازات جرم پیش گفته به صورت مستقیم در صلاحیت دادگاه کیفری دو شهرستان محل وقوع جرم می باشد .همچنین مطابق ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی در زمره جرایم قابل گذشت میباشد که با شکایت شاکی تغییر با آغاز و با گذشت او پرونده مختومه می گردد.

پرسش :  در صورتی که مرتکب پس از تماس تلفنی و ایجاد مزاحمت تلفنی به بزه دیده توهین کند چه جرایمی ارتکاب یافته است ؟و اگر محل زندگی مرتکب و بزه دیده در دو حوزه قضایی مختلف باشد به جرایم آن ها در کجا  رسیدگی میشود ؟

مرتکب دو جرم را انجام داده است یکی جرم مزاحمت تلفنی و دیگری جرم توهین که با یکدیگر تعدد معنوی داشته یعنی مطابق ماده ۱۳۱ قانون مجازات اسلامی رفتار واحد مرتکب دارای دو عنوان مجرمانه می باشد که در نهایت چون میزان مجازات توهین از ۶ تا ۲۴ میلیون تومان جزای نقدی است سنگین تر از مجازات بزه مزاحمت تلفنی است چرا که درجه تعزیر به مزاحمت تلفنی درجه ۸ بوده و در جه تعزیر بزه توهین درجه شش بوده که مطابق ماده اخیرالذکر قاضی شخص مرتکب را به مجازات جرم شدیدتر یعنی جرم توهین محکوم می کند.

 پس قاضی میتواند بین ۶ تا ۲۴ میلیون تومن برای فردی که هم مرتکب مزاحمت تلفنی و هم توهین شده است جزای نقدی در نظر بگیرد. اما در خصوص قسمت دوم پرسش پیش گفته به عنوان مثال اگر الف ساکن تهران باشد و ب ساکن سمنان باشد و الف از تهران با تلفن همراه با اقای ب که در شهر سمنان است تماس بگیرد و قصد ایجاد مزاحمت برای شخص ب را داشته باشد و پس از تماس به آقای ب نیز توهین کند.

 در اینجا ۲ دیدگاه برای اینکه شخص ب یعنی بزه دیده جرم کجا شکایت کند وجود دارد؛ دیدگاه اول آن است که شخص ب باید به تهران مراجعه کنند و شکایت خود را در تهران مطرح کند چرا که میان جرم مزاحمت تلفنی و توهین جرم مهمتر جرم توهین است چرا که مجازات آن شدیدتر است و توهین درجه ۶ و مزاحمت تلفنی درجه ۸ است و مطابق ماده ۳۱۰ قانون آیین دادرسی کیفری شخص ب باید در محلی شکایت خود را مطرح کند که جرم مهمتر در آن حوزه واقع شده است .در مثال فوق الذکر جرم سبک تر یعنی مزاحمت تلفنی مطابق رای وحدت رویه شماره ۷۲۱ در سمنان واقع شده یعنی جایی که دریافت تماس صورت گرفته است ولی جرم توهین  جرم مهمتر است در تهران بوده چرا که الفاظ توهین آمیز را شخص الف در شهر تهران بازگو کرده است و زمانی که کلمات توهین آمیز را گفته در همان جا نیز جرم تام توهین واقع شده پس شخص ب باید به تهران بیاید و شکایت خود را در تهران مطرح کند. اما مطابق دیدگاه دوم شخص ب باید در همان سمنان شکایت خود را مطرح کنند چرا که اولا با وحدت ملاک است رای وحدت رویه شماره ۷۲۱ محل وقوع جرم مهمتر یعنی توهین نیز همانند جرم سبک تر یعنی مزاحمت تلفنی در محل دریافت تماس یعنی در شهر سمنان می باشد و ثانیاً محل وقوع جرم مهمتر یعنی توهین در جایی است که الفاظ توهین آمیز ابراز شده است و محل ابراز الفاظ توهین آمیز شهر سمنان می باشد به نظر می‌رسد از میان دو دیدگاه بیان شده نظر دوم با اصول حقوقی انطباق بیشتری دارد و نظر رویه قضایی نیز بیشتر بر دیدگاه دوم است.

نکته پایانی در مورد جرم مزاحمت تلفنی

اغلب افرادی که با جرم مزاحمت تلفنی رو به رو می شوند، از حقوق خود بی اطلاع هستند. تیم هم وکیل از وکلای مجربی تشکیل شده که در این خصوص تجربه فراوانی داشته و آماده ارائه مشاوره هستند.