سرقت مقرون به آزار یا سرقت مسلحانه

نکته ۱ ؛ سرقت مقرون به آزار یا سرقت مسلحانه 

 سرقت مقرون به آزار یا سرقت مسلحانه در زمره سرقت های مشدد می باشد که مجازات مرتکب تشدید شده است. ماده ۶۵۲ قانون تعزیرات مصوب ۱۳۷۵ مقرر می دارد؛ " هرگاه سرقت مقرون به آزار باشد و یا سارق مسلح باشد، به حبس از سه ماه تا ده سال و شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم می شود و اگر جرحی نیز واقع شده باشد، علاوه بر مجازات جرح، به حداکثر مجازات مذکور در این ماده محکوم می گردد. "

نکته ۲ ؛ شرایط تحقق جرم سرقت مقرون به آزار یا سرقت مسلحانه 

۱. رفتار فیزیکی موضوع ماده شامل دو جرم سرقت مقرون به آزار  و سرقت مسلحانه است. رفتار فیزیکی جرم سرقت مقرون به آزار،  " ربودن مال متعلق به دیگری همراه با آزار " و رفتار فیزیکی جرم سرقت مسلحانه " ربودن مال متعلق به دیگری بصورت مسلحانه " می باشد.

۲. موضوع جرم نیز " مال متعلق به دیگری " است.

۳. برای تحقق سرقت مقرون به آزار شرط است که " آزار برای سرقت کردن باشد " . پس اگر موتور سوار گوشواره یا گردنبند دختری را بکشد یا سارق با خوراندن داروی بیهوشی به هم کوپه ی خود در قطار، گوشی وي را برباید یا سارق با حبس کردن مالباخته در توالت و بستن دست و پای وی و سرقت اموال همگی از مصادیق سرقت مقرون به آزار هستند. چرا که سرقت با آزار رساندن به مال باخته صورت گرفته است. اما اگر آزار  پس از سرقت باشد یا برای سرقت آزار وارد نشده باشد سرقت مقرون به آزار نیست. مثلا درگیری سارق با مالباخته در داخل کوچه چون اموال از داخل منزل بیرون رفته سرقت تام روی داده و کتک خوردن مال باخته در بیرون منزل برای جلوگیری از بردن اموالش، سرقت مقرون به آزار نیست.

۴. مراد از " آزار " دو تعبیر است. یک دیدگاه منظور از آزار را شامل آزار جسمی و روحی دانسته و تهدید را هم نوعی آزار روحی می دانند. در مقابل دیدگاه دیگری است و می گویند آزار تنها شامل آزار جسمی است هم به قرینه انتهای ماده که سخن از " جرح " در کنار سرقت آزاد که دلالت بر آزار  جسمی دارد. دلیل دوم هم بند ۵ ماده ۶۵۱ است که نوشته شده " آزار یا تهدید " بنابراین تهدید متفاوت از آزار است و موضوع آزار بر جسم و تهدید بر روان است. در ماده ۶۵۲ تنها به آزار اشاره شده و شامل آزار جسمی است و آزار روحی و تهدید را شامل نمی شود. 

۵. مخاطب آزار می تواند بزه دیده یا شخص ثالث باشد با این قید که ثالث باید از افرادی باشد که آزار رساندن آن بر مال باخته موثر است. اما شامل سارق نمی باشد. پس اگر دو سارق وارد منزلی شوند و یکی دیگری را با چاقو بزند و سرقت انجام دهند سرقت مقرون به آزار نیست.

۶. در جایی که دو تن وارد خانه ی شوند و یکی صاحبخانه را کتک بزند و بعد سرقت انجام دهند هر دو تن مشمول سرقت مقرون با آزار هستند هر چند یک تن اقدام به آزار مال باخته کرده چون " آزار " قید سرقت است و نیاز نیست آزار  منتسب به هر دو سارق باشد.

۷. در سرقت مسلحانه که از جرایم دیگر ماده موصوف است سارق باید سلاح داشته باشد. سلاح اعم از گرم و سرد بوده و بطور مفصل در مقاله سرقت مقرون به پنج شرط به آن پرداخته شد و همان نکات نیز در اینجا وجود دارد. در مورد اینکه آیا سلاح باید ظاهر باشد یا سلاح مخفی را هم در برمیگیرد بنظر می رسد تفسير مضیق قوانین کیفری و به نفع متهم و فلسفه جرم انگاری ماده به نظر تنها ناظر بر سلاح ظاهر است چرا که ماده در پی تشدید حالتی است که سرقت به جهت آزار یا مسلحانه بودن موجب در هم شکستن مقاومت بزه دیده شده و سرقت انجام می شود و این امر در جایی که سلاح آشکار است روی می دهد نه در حمل سلاح مخفی.

۸. در صورتی که سارقان چند تن بوده تنها یک تن مسلح باشد اینکه آیا سارقان بی سلاح هم شریک در جرم سرقت مسلحانه هستند دو دیدگاه هست برخی معتقدند همه شریک در جرم هستند و مسلحانه بودن وصف سرقت است. دیدگاه دوم آنست که تنها ناظر بر سارق مسلح است و الباقی سارقان مشمول مواد دیگر هستند چرا که برخلاف سرقت مقرون به آزار در مورد سرقت مسلحانه تنها قانون برای " سارق مسلح " را مشمول ماده ۶۵۲ می داند. 

۹." جرح " از موارد تشدید مجازات مرتکب است و حداکثر حبس ده ساله در صورت ایجاد جرح به بزه دیده یا ثالث در انتظار مرتکب خواهد بود. جرح نیز از خفیف ترین مانند حارصه تا شدیدترین مثل موضحه وغیره را در بر می گیرد. اما اینکه آیا در صورت " ضرب " مانند سرخی، کبودی یا سیاهی مجازات مرتکب تشدید می شود یا خیر؟ دو دیدگاه موجود است؛ دیدگاه اول آنست که ضرب را شامل نمی شود و مفهوم ضرب متفاوت از جرح است و این تفسیر به نفع متهم است. دیدگاه دوم ضرب را هم شامل می شود. جرح در ماده ۶۵۲ را باید موسع تفسیر کرد و منظور مقنن تشدید مجازات در صورت آزار جسمی است حال چه با جرح باشد یا ضرب.

۱۰.  در ماده آمده در صورت جرح، علاوه بر مجازات جرح، به حداکثر مجازات یعنی ده سال هم سارق محکوم می شود. پرسش آنست که آیا مجازات جرح تنها شامل جنبه خصوصی است یا جنبه عمومی را هم در بر می گیرد ؟

بعنوان مثال اگر سارق با چاقو دست مال باخته را بشکند یا با چاقو صورت مال باخته را خط بیندازد آیا مجازات مرتکب ۱۰ سال حبس بابت سرقت مقرون به آزار به موجب تشدید مجازات به مناسبت جرح و قصاص یا پرداخت دیه است؟ یا آنکه علاوه بر مجازات های پیشین چون ایراد صدمه بدنی عمدی منجر به شکستگی استخوان یا با چاقو به موجب ماده ۶۱۴ و تبصره آن از قانون تعزیرات دارای حبس تعزیری درجه ۶ است قاضی باید ۱۰ سال حبس، قصاص یا دیه و حبس درجه ۶ هم بدهد؟ بنظر می سد سرقت مقرون به آزار  اگر با منجر به شکستگی عضو یا با ایراد صدمه با چاقو توأم شود تمام آن دارای یک عنوان مجرمانه است و آن سرقت مقرون به آزار است و بابت ایراد صدمه بدنی عمدی با چاقو یا منجر به شکستگی عضو، حبس جداگانه ای وجود ندارد.پس مراد از مجازات جرح به نظر تنها جنبه خصوصی مدنظر هست هرچند نظر مخالف هم وجود دارد.

۱۱. مجازات بزه موصوف تعزیر درجه ۴ بوده و از روی سهل انگاری با توجه به پیشینه تقنینی ماده حداقل حبس " ۳ ماه " ذکر شده که مراد " ۳ سال " بوده که در اصلاح قانون باید تصحیح شود. این سهل انگاری مقنن پیامدهای غیر منطقی دارد. بعنوان مثال مباشر سرقت مقرون به آزار یا سارق مسلح  ممکن است از سوی قاضی حداقل حبس یعنی ۳ ماه را محکوم شود. اما شروع کننده جرم که به مراتب جرم خفیف تری را نسبت به مباشر جرم تام انجام داده به موجب ماده ۱۲۲ قانون مجازات اسلامی،  حبس درجه ۵ یعنی بیش از ۲ سال تا ۵ سال بگیرد. یا در معاونت در جرم نیز به موجب ماده ۱۲۷ قانون مجازات اسلامی،  حبس معاون یک تا دو درجه کمتر از مباشر است و قاضی می تواند بین بیش از ۶ ماه تا ۵ سال به معاون حبس بدهد. این ایراد قانونی که می تواند معاون یا شروع کننده جرم به حبس بیش از مباشر محکوم شوند باید با توجه به اصل فردی کردن توسط قاضی پوشش داده شود.

۱۲. عنصر روانی جرم نیز عمد است. مرتکب اولا باید بداند مال متعلق به دیگری است. ثانیا با آزار رساندن و یا بصورت مسلح عامدانه،  مال دیگری را برباید.