وصیت و موارد ابطال آن

وصیت چیست؟

وصیت عملی حقوقی است که در آن شخص که موصی نام دارد،اراده میکند تا مالی از اموال خود را پس از مرگ بصورت رایگان به دیگری انتقال داده یا شخصی را مسئول انجام برخی از موارد پس از فوت خود میکند.

وصیت در حالت کلی عملی صحیح و مورد تأیید قانون گذار است که برابر تمامی افراد قابلیت استناد دارد، اما برخی مواقع به علل مختلفی وصیت اعتبار خود را از دست داده و باطل یا قابل ابطال میگردد.این موارد به صورت کامل و مجزا در این مقاله مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

عدم اهلیت موصی

بطور کلی در حقوق ما انشاء هر عمل حقوقی من جمله وصیت نیاز به اهلیت دارد.اهلیت به معنای توانایی شخص برای انجام اعمال حقوقی بوده و قانونگذار افراد مجنون،کوکان و اشخاص سفیه را از انجام برخی اعمال حقوقی منع نموده است.به همین دلیل اگر فردی که دارای یکی از این حالات بوده و در نتیجه اهلیت انجام عمل حقوقی را نداشته باشد ، دست به انشاء وصیت بزند،  وصیت وی باطل خواهد بود.

خودکشی موصی

اگر فردی دست به خودکشی بزند و پس از آن اقدام به وصیت کند ، وصیت وی باطل است. چند نکته در این زمینه دارای اهمیت هستند که به شرح زیرند:

اولا شخص باید قصد خودکشی را داشته باشد،پس اگر فردی بدون قصد خودکشی و از روی اشتباه اقدام به خوردن قرصی کند که فکر میکند مسکن است و در اصل سیانور بوده و باعث مرگ او گردد ، وصیت وی باطل نبوده و صحیح است.

ثانیا عمل موصی باید نامشروع باشد پس اگر وی به انگیزه دفاع از وطن در جنگی خود را روی مین پرتاب کند ، وصیت او نافذ است.

ثالثا وصیت باید پس از اقدام به خودکشی انشاء شده باشد ، بنابراین اگر فرد ابتدا دست به تنظیم وصیت بزند و پس از آن خودکشی کند این وصیت همچنان صحیح است.

رابعا تلاش موصی در کشتن خود باید به نتیجه برسد و اگر با وجود خودکشی او همچنان زنده بماند، وصیت باطل نمیگردد.

خامسا وصیت باید در امور مالی بوده و وصیت در امور غیرمالی حتی درصورت خودکشی صحیح است.

رجوع موصی از وصیت

وصیت همواره از جانب انشاء کننده آن قابل رجوع بوده و وی میتواند وصیت خود را پس بگیرد.در این صورت وصیت باطل خواهد گردید. برای مطالعه ی بیشتر در این زمینه به مقاله ی وصیت و رجوع از آن مراجعه نمایید.

عدم قبول وصیت توسط موصی له

موصی له شخصی است که وصیت به نفع او شده است.برای نمونه هنگامی که موصی وصیت میکند تا پس از مرگ او یک سوم اموالش به برادرش برسد،برادر او را موصی له مینامند و این شخص میتواند تا از قبول موضوع وصیت خودداری کند.در این صورت وصیت ابطال میگردد.

وصیت مازاد بر ثلث

بطور کلی هر فرد پس از مرگ خود دیگر مالک اموال خود محسوب نشده و دارایی او متعلق به وراث اوست.با اینحال مطابق قانون میت پس از مرگ همچنان مالک یک سوم از اموال خود محسوب شده و میتواند درباره ی آن تصمیم گیری کند.موضوع وصیت تملیکی نیز تنها میتواند تا حداکثر همین یک سوم دارایی میت باشد و وصیت زیاده بر این مقدار صحیح نیست. با اینحال درصورت موافقت وراث به میزان سهم هر وارثی که با وصیت مازاد بر ثلث موافقت کرده باشد،وصیت نافذ و صحیح خواهد بود.

وصیت به مال غیر

مطابق یک اصل در عالم حقوق هر فرد تنها میتواند نسبت به مال خود یا اشخاصی که مطابق قانون اجازه ی تصمیم گیری درباره ی اموال آنان را دارد ،تصمیم گیری کند و در غیر این صورت عمل وی غیرنافذ بوده و شخصی که در اصل صاحب مال بوده میتواند عمل او را اجازه داده یا رد کند. با اینحال وصیت نسبت به مال دیگری غیرنافذ قلمداد نشده و از همان ابتدا باطل است.باید توجه داشت که وصیت نسبت به مال دیگری برای خود باطل است اما وصیت به مال دیگری برای همان شخص غیر نافذ.برای نمونه چنانکه فردی به فرزند خود بگوید اگر من مردم ماشین برادرم برای تو باشد، این وصیت باطل است ، حال آنکه اگر وصیت کند در صورت فوت برادرش ماشین او به پسرش برسد این وصیت غیرنافذ بوده و برادر او میتواند این وصیت را قبول یا رد کند.

وصیت به امر نامشروع

در وصیت نیز مانند سایر اعمال حقوقی جهت انشاء باید مشروع باشد.به عنوان نمونه اگر فردی وصیت کند که پس از مرگ وی دارایی اش صرف دایر کردن قمارخانه شود به علت نامشروع بودن جهت، این وصیت باطل است.

در صورت وجود هر یک از جهات ابطال وصیت ، هر ذینفعی از جمله وراث و یا موصی له دیگری میتواند درخواست ابطال آن را از دادگاه بخواهد.

سخن نهایی :در خصوص موارد ابطال وصیت  

در پایان توصیه میگردد به علت پیچیدگی و اهمیت مباحث وصیت و ابطال آن قبل از هر قدامی در این زمینه با یک وکیل متخصص در حوزه وصیت مشورت نمایید.