انحصار وراثت

انحصار وراثت

میلاد کریمی

 

انحصار وراث

مقدمه

به محض فوت فردی هیچ شخصی دیگر قادر به دخل و تصرف در اموال متوفی نخواهد بود و در اولین قدم می بایست وراث متوفی اقدام به دریافت گواهی انحصار وراثت نمایند پس از این قدم در صورتی که وراث بر سر تقسیم ارث توافق داشته باشند می توانند اقدام به تقسیم ارث نمایند ولی در صورتی که در خصوص تقسیم ما ترک وراث با یکدیگر تفاهم نداشته باشند در آن زمان است که باید اقدام به طرح دعوی در دادگاه نمایند.

سوال: در صورتی که وراث بر سر تقسیم ارث با یکدیگر توافق داشته باشند ولی بخواهند برخلاف قواعد ارث اقدام به تقسیم ماترک نمایند تکلیف چیست؟ به طور مثال با توافق و تفاهم همه وراث بخواهند به دختر متوفی سهمی معادل سهم پسری دهند تکلیف چه می باشد؟

پاسخ: قواعد و مقررات حوزه ارث جزء قواعد آمره است و افراد نمی توانند بر خلاف مفاد ان اقدام به توافق نمایند در صورتی که وراث چنین تصمیمی بگیرند تقسیم نامه خود را در وضعیت متزلزلی قرار می دهند چرا که هر ذی نفعی می تواند اقدام به طرح دعوی بطلان تقسیم نامه در دادگاه نماید و دادگاه هم با توجه به اینکه وراث اقدام به تقسیم ماترک بر خلاف قواعد و مقررات امره نموده اند آن تقسیم نامه را باطل خواهدنمود.

در این نوشته شما می خوانید:

مرجع صدور گواهی انحصار وراثت

مرجع صدور گواهی انحصار وراثت شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه متوفی می باشد. که عموما برای طرح دعوی در شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه متوفی، شورای حل اختلاف مدارکی نظیر فیش آب و برق و گاز را می خواهد. تا ان مرجع احراز نماید اخرین اقامتگاه متوفی کجا بوده است.

مراحل درخواست و صدور گواهی حصر وراثت

مرحله اول: ورثه یا اشخاص ذینفع (منظور از اشخاص ذینفع طلبکاران متوفی یا اشخاصی که به نفع آنها وصیت شده می باشد) درخواست خود را به صورت کتبی در فرم مخصوصی که در شورای حل اختلاف موجود است و در آن نام مشخصات درخواست کننده  و متوفی و ورثه و اقامتگاه آنها و نسبت بین متوفی و ورثه نوشته می‌شود  و به شورای حل اختلاف تقدیم می شود تا در شورا مورد بررسی قرار گیرد نکته ای که باید به آن توجه داشت با توجه به تاسیس دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی ابتدا به ساکن داد خواست خود را می‌بایست در این دفاتر مطرح نمایید و این دفتر دادخواست را به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی ارجاع می‌دهند.

مرحله دوم: درخواست متقاضی حصر وراثت یک نوبت در روزنامه کثیر الاانتشار منتشر می‌شود و اگر روزنامه نباشد در محل الصاق می‌شود پس از انقضای یک ماه از تاریخ نشر آگهی اگر اعتراضی نباشد گواهی حصر وراثت صادر می‌شود.

 مرحله سوم: مدارکی باید به فرم درخواست صدور گواهی حصر وراثت ضمیمه شوند که عبارت است از

 یک: گواهی فوت متوفی که اداره ثبت احوال صادر می کند

 دوم :کپی شناسنامه تمامی وراث

 سوم: کپی عقد نامه همسر دائمی

چهارم: استشهادیه محضری: لازم است که در فرمی مخصوص نام همه وراث نوشته شود و دو نفر که ورثه و متوفی را می شناسند این فرم را امضاء کنند. این امضاء باید در دفتر اسناد رسمی انجام شود.

 

 لزوم داشتن گواهی انحصار وراثت

برای انجام دادن تمامی امور حقوقی، امور بانکی و امور ثبتی و ... این گواهی الزامی است در صورت عدم اقدام به دریافت گواهی، امکان تقسیم یا انتقال ترکه و انجام اموری که به مربوط به ادارات دولتی و بانک ه است وجود نخواهد داشت.

آیا طلبکار متوفی می تواند درخواست گواهی انحصار وراثت بدهد؟

باید بدانید که گواهی انحصار وراثت صرفا به درخواست وراث متوفی صادر نمی گردد بلکه با توجه به ماده ۳۶۰ قانون امور حسبی هر ذی نفع از جمله طلبکار می تواند اقدام به درخواست گواهی انحصار وراثت نماید در این صورت طلبکار می بایست با مراجعه به شورای حل اختلاف و ارائه مدارک ذی نفعی خود که همان طلب خود می باشد درخواست گواهی انحصار وراثت نمایید 

انواع گواهی انحصار وراثت

با توجه به دارایی و اموال متوفی گواهی انحصار وراثت محدود و نامحدود صادر می گردد. در صورتی که متوفی دارای اموال باشد، گواهی انحصار وراثت نامحدود صادر می‌شود و در آینده برای فروش اموال  به ارث رسیده شده ،نیاز به این نوع گواهی است.

چه تفاوتی بین گواهی انحصار وراثت محدود و گواهی انحصار وراثت نامحدود وجود دارد؟

تفاوت بین این دو نوع گواهی در مدت زمان صدور و انتشار آگهی است. درگواهی حصر وراثت محدود نیازی به نشر آگهی و گذشته مهلت سی روزه نمی باشد. به طور کلی اگر اموال باقیمانده شخص فوت شده بیش از مبلغ پنجاه میلیون تومان باشد باید دادخواست انحصار وراثت نامحدود به شورای حل ای اختلاف داد تا بتوان از مزایای آن استفاده کرد و اگر اموال متوفی کمتر از این مبلغ باشد می بایست گواهی انحصار وراثت محدود صادر شود.

 وارث کیست؟

به واسطه نسب و سبب افراد از یکدیگر ارث می‌برند. مالکیت ورثه نسبت به ترکه متوفی تنها در صورتی مستقر می‌شود که حقوق و دیون ترکه ادا شود. این و حقوق و دیون شامل مواردی مانند: قیمت کفن میت، دیون مالی متوفی ووصایای متوفی تا ثلث ترکه است تا زمانی که دیون متوفی پرداخت نشود هیچ کدام از ورثه نمی توانند نسبت به اموال، معامله ای انجام دهند اگر تا قبل از این نسبت به ترکه معاملاتی کنند این معاملات نافذ نیست و افراد طلبکار از متوفی می توانند این معاملات را برهم بزنند.

 

چه کسانی از شخص فوت شده ارث می‌برند؟

مطابق ماده ۸۶۱ قانون مدنی موجب ارث دو امر است:

الف: نسب

ب: سبب

قبل از مطالعه موارد بالا باید بدانید که شخصی از متوفی ارث می‌برد که در زمان فوت او زنده بوده باشد.

الف: کسانی که نسبت خونی یا همان نسبی با متوفی دارند و به سه طبقه تقسیم می‌شوند

طبقه اول: پدر و مادر، فرزندان، فرزندان فرزندان، هرچقدر پایین رود.

طبقه دوم: اجداد، خواهر و برادر و فرزندان خواهر و برادر.

طبقه سوم: عمه و عموها، دایی ها و دایی ها و خاله های متوفی  و فرزندان آن ها.

ب) کسانی که رابطه سببی با هم دارند (زن و شوهر)

نکته: در بین این طبقات اگر از طبقه اول کسی باشد دیگر طبقات بعدی ارث نمی‌برند برای مثال اگر شخصی که فوت کرده و در زمان وفات پدر و مادرش یا هر یک از فرزندان زنده باشد دیگر طبقه دوم و سوم ارث نخواهد برد.

در این بین باید دانست که زن و شوهر نیز ورثه یکدیگر محسوب می‌شوند و از هم دیگر ارث می‌برند لازم به ذکر است که زن و شوهری که ازدواج دائمی دارند از یکدیگر ارث می‌برند و در ازدواج موقت ارث وجود ندارد.

اگر مردی بیش از یک زن دائم داشته باشد آیا همگی زن ها از مرد ارث می‌برند؟

بله همگی ارث می‌برند مطابق قانون مدنی زن یک هشتم از شوهر ارث می‌برد و اگر متوفی دارای زن های  متعدد باشد یک هشتم کل اموال به طور مساوی بین آنها تقسیم می‌شود.

محرومیت از ارث

در قانون مدنی به طور مشخص آمده است که چه کسانی از ارث محروم می‌شوند. یا چه چیزی باعث محرومیت از ارث می شود. مثلا کسی مورث خود را بکشد قاتل محروم از ارث می‌شود، ورثه اگر کافر باشد و شخص فوت شده مسلمان باشد کافر از مسلمان ارث نمی برد، زنا زاده از پدر و مادر طبیعی خود و اقوام آنها ارث نمی برد، بعد از لعان زن و شوهر از یکدیگر بر ارث نمی برند

یا فرزندی را که زن به دنیا اورده است را از خود نفی کند یعنی مرد مدعی زنای همسر خود با بیگانه باشد و فرزند متولد شده را ملحق به خود نداند که به این موضوع لعان می گویند   

محروم کردن فرزندان از ارث

بر اساس قانون مدنی والدین نمی توانند به واسطه وصیت، ورثه خود را از ارث محروم نمایند زیرا چنین وصیتی نافذ نیست و قابلیت اجرا ندارد به عبارت دیگر برطبق ماده ۸۳۷ قانون مدنی پدر نمی تواند در وصیت نامه خود یکی یا همه فرزندان‌اش را از ارث محروم کند در همین راستا اگر شخصی بخواهد کاری کند که فرزندش از اموال او چیزی به ارث نبرد و یا یکی از فرزندان سهم بیشتری از اموال را دریافت کند می‌تواند از سایر راههای قانونی مانند عقد قرارداد صلح عمرا این کار را انجام دهد برای تنظیم این قرارداد و تقسیم اموال به صورت قانونی باید از وکیل ارث که در زمینه انحصار وراثت تخصص و تجربه دارد کمک بگیرید.

ارث زن از شوهر به چه صورت است؟

اگر مردی فوت کند و از زنش فرزند و نوه ای نداشته باشد، از ارث مرد یک چهارم به زن تعلق می‌گیرد. ولی اگر زن و مرد صاحب فرزندی باشند زن یک هشتم از اموال منقول و غیرمنقول را به ارث می‌برد.

هزینه انحصار وراثت چقدر است؟

یکی از هزینه های جانبی هزینه چاپ آگهی در روزنامه است علاوه بر این ممکن است به وکیل ارث نیاز باشد که هزینه مربوط به خودش را دارد درخواست گواهی انحصار وراثت یک دعوای غیرمالی است و به همین دلیل هزینه دادرسی آن بر همین اساس تعیین می‌شود این هزینه ممکن است بین صد و پنجاه تا دویست هزار تومان و یا بیشتر باشد.

چه کسانی می توانند به گواهی انحصار وراثت صادر شده اعتراض کنند؟

ممکن است بنا به دلایلی کسی بخواهد به این گواهی اعتراض کند، اعتراض از سوی دادستان و یا افراد ذینفع امکان پذیر است برای مثال اگر برای یکی از ورثه محجور باشد و برای او قیم تعیین نشده باشد امکان اعتراض وجود دارد. یا آنکه اسم یکی از وراث در گواهی انحصار وراثت نیامده باشد.

بعد از پیدا کردن مراحل دریافت گواهی انحصار وراثت و صدور گواهی، دو گروه از افراد می‌توانند به این موضوع اعتراض کند دادستان در صورتی که تشخیص دهد متوفی ورثه ای ندارد و درخواست انحصار وراثت بی اساس است می تواند به انحصار وراثت اعتراض کند همچنین درصورتی که فرد دیگری ادعا کند که از ورثه متوفی می باشد می تواند اعتراض خود به تقسیم ارث را اعلام کند این دو گروه می‌توانند اعتراض خود را اعلام کنند و درخواست تجدید نظر داشته باشند.

 

مشاوره تخصصی به صورت تلفنی، متنی و آنلاین با وکلای مجرب هموکیل

 چنانچه شعبه صادر کننده گواهی انحصار وراثت منحل شده باشد تکلیف اعتراض چیست؟

اداره حقوقی قوه قضاییه در نظریه مشورتی شماره 7/88/4498مورخ 1388/07/25بیان داشته: «معیار و مناط قائم مقامی یک شعب، انحلال شعبه صادرکننده گواهی انحصار وراثت یا رای است و تا زمانی که شعبه صادر کننده رای منحل نگردیده، همان شعبه صلاحیت و تکلیف رسیدگی به اعتراض نسبت به گواهی انحصار وراثت را دارد و تغییر شعبه دادگاه عمومی به عمومی جزایی و تغییر شماره شعبه خللی به صلاحیت و تکلیف شعبه صادر کننده رای و گواهی انحصار وراثت در رسیدگی به اعتراض اقامه شده نسبت به آن وفق مقررات قانونی وارد نمی سازد و فقط در صورتی که که شعبه صادرکننده منحل شده باشد رسیدگی به اعتراض اقامه شده حسب الارجاع مقام ارجاع کننده به عهده دادگاه مرجوع الیه خواهد بود

صدور گواهی انحصار وراثت برای اتباع خارجی چگونه است؟

در این خصوص باید گفت با رعایت قوانین دولت متبوع آنان توسط دادگاه محل اقامت متوفی و با در نظر گرفتن مواد ۷و۹۶۷و ۹۷۴ قانون مدنی و اطلاق ماده ۱قانون تصدیق انحصار وراثت مصوب ۱۳۰۹بلامانع است

تقسیم ارث خانه چگونه انجام می‌شود؟

ارث خانه به این صورت است که در صورتی که متوفی دارای خانه باشد، همسر و فرزندان او در آن ملک شریک هستند میزان ارث همسر از ملک که از همسر خود به ارث برده است یک هشتم است ارثیه خانه فرزندان نیز پسر دو برابر از دختر ارث می‌برد.

نکات ارث خانه برای همسر

بر اساس قوانین اگر همسر زنی فوت کند و همسر او در خانه فعلی سکونت داشته باشد فرزندان می‌توانند از آن خانه به عنوان ارث استفاده نمایند مگر اینکه مرد در وصیت نامه خود به این نکته اشاره کرده باشد که همسر می‌تواند تا زمان مرگش در آن خانه بماند و فرزندان بعد از مرگ مادر می‌تواند خانه پدری و ارث خود را بفروشد اگر فرد متوفی در زمان حیات خود مقداری از خانه را به طور قانونی به همسر یا فرزندانش انتقال داده باشد و دلیل و اثباتی بر این امر وجود داشته باشد تقسیم ارث خانه فقط برای چند دانگ باقی مانده انجام می‌شود مورد دیگری که در ارث خانه وجود دارد این است که اگر آن ملک قابل افراز نباشد و نه توان از آن ملک سهمی مشخص برای ارث درنظر گرفت، باید پس از فروش ملک  سهم هر یک از وراث پرداخت شود.

تکلیف مهریه زن بعد از فوت شوهر

مطابق ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به مجرد عقد زن مالک مهریه می‌شود و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بکند، با توجه به قانون مدنی اگر زنی قبل از فوت شوهر مهریه خود را نگرفته باشد بعد از فوت شوهر مهریه را از دارایی شوهر فوت شده میتواند بگیرد طبق ماده۲۲۶قانون امور را حسابی مهریه زن دینی بر ذمه شوهر است و زن برای دریافت مهریه خود از دارایی شوهر نسبت به طلبکاران حق تقدم دارد.

اگر زن مهریه خود را بعد از فوت شوهر از ماترک که شوهر بگیرد از ارث یک هشتم محروم می‌شود؟

خیر زن در صورت فوت شوهر، هم مهریه و هم ارث یک هشتم خود را دریافت می کند.

درخواست‌ تقسیم ارث از چه مرجعی به عمل می آید؟

مطابق ماده ۲۰قانون آیین دادرسی مدنی و ماده ۳۰۶ قانون امور حسبی درخواست تقسیم از دادگاه آخرین اقامتگاه متوفی به عمل می آید.

 مالیات بر ارث

وراث یا نماینده قانونی پس از فوت شخص، موظف است در صورتی که مالی از ترکه به وراث می‌رسد نهایتا تا شش ماه بعد از تاریخ فوت به نزدیک ترین سازمان امور مالیاتی سکونت متوفی برای مراحل انحصار وراثت مراجعه کند و اسناد مربوطه و صورت اموال منقول و بدهی های وی را در اظهارنامه مخصوص مالیات بر ارث تکمیل نماید پس از تکمیل اظهارنامه تمامی اموال متوفی ها اعم از و غیرمنقول به نرخ روز به وسیله ماموران مالیات انحصار وراثت ارزش گذاری شده و تمام بدهی های متوفی مانند مهریه وام و... کسر می‌شود  و سهم هر یک از وراث به نسبت محاسبه می شود

web-design

 

در صورت گم کردن گواهی فوت و شناسنامه متوفی و چطور انحصار وراثت را انجام دهیم؟

در صورت گم نمودن گواهی فوت و شناسنامه متوفی می بایست به اداره ثبت احوال محل تولد متوفی مراجعه نمود و تقاضای المثنی مدارک یاد شده را نمود. 

آیا همه‌ی وراث باید اظهارنامه مالیاتی بدهند؟

برای اموال بالای پنجاه میلیون تومان پرداخت مالیات بر ارث الزامی است اگر متوفی قبل از تاریخ اول فرودردین سال ۱۳۹۵فوت شده باشد یکی از مدارک لازم برای ثبت دادخواست انحصار وراثت داشتن گواهی تسلیم اظهارنامه مالیاتی است ولی برای فوت شدگان بعد از تاریخ فوق مثلا امسال یا  پارسال یا هر زمان که وراث بخواهند تقسیم ماترک کنند و  آن را به فروش برساند و یا وجه را از بانک بگیرند ناگزیر باید اظهارنامه مالیاتبر ارث بدهد اقدام یکی از ورثه برای دادن مالیات همه کافی است حتی این امکان وجود دارد که یک وارث به میزان قدر السهم خود از ترکه مالیات بدهد.

به طور کلی هر گاه اگر شخصی فوت کند و مالی از آن به ورثه برسد وراث یا نماینده قانونی بایستی طی شصت ماه از تاریخ فوت به سازمان امور مالیاتی محل سکونت مرحوم مراجعه و با ارائه اسناد، صورت اموال و بدیهی ،اطلاعات لازم را در اظهارنامه مخصوص مالیات بر ارث درج کند

 

بدین ترتیب پس از تشکیل پرونده فرد متوفی گواهینامه تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث صادر و به ورثه ارائه می شود بدون  این گواهی ورثه قادر نخواهندبود ارثیه مورد نظر خود را دریافت کنند گذشته از آن بدون این گواهی ارث بین وراث تقسیم نخواهد شد در این گواهی از سامی وراث و میزان سهم الارث تعیین شده و هر فرد از ورثه با توجه میزان تعیین شده سهم خود را دریافت می کند.

توصیه آخر

به همراهان گرامی توصیه می گردد قبل از هر اقدامی در مسائل حقوقی با یک وکیل متخصص در زمینه ارث مشورت نمایید لازم به ذکر است مجموعه هم وکیل با دارا بودن بیش صد وکیل متخصص در امور راجع به ارث می تواند در زمینه های مختلف حقوقی اقدام به ارائه مشاوره به شما عزیزان نماید